Halide Edip Adıvar Kimdir? Edebi Kişiliği, Eserleri, Hayatı

Halide Edip Adıvar, yazar, öğretmen, öğretim üyesi, milletvekili.

İstanbul’da doğmuştur. Doğum tarihi kaynaklarda 1881 ile 1882 yılları olarak verilmektedir. Babası Selanikli Mehmed Edip Bey, annesi ise Fatma Bedrifem Hanım’dır. Babası Ceyb-i Hümayun Kâtipliği, Yanya ve Bursa Reji Müdürlüğü görevlerinde bulunmuştur. Annesini küçük yaşta kaybetmiştir.

Eğitim Hayatı

Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nden mezun olmuştur. Şükrü Efendi’den Arapça, Rıza Tevfik’ten edebiyatı ve felsefe, Sâlih Zeki’den ise matematik dersleri almıştır. Fransızca ve musiki öğrenmiştir.

Çalışma Hayatı

1908 yılından itibaren Vakit, Akşam ve Tanin gazeteleri ile Yeni Mecmua, Musavver Muhit, Şehbal dergilerinde yazıları Halide Salih adıyla yayımlanmıştır. 31 Mart Vak‘ası’ndan sonra Mısır’a gitmiştir. Oradan İngiltere’ye geçmiştir. Olaylar yatıştıktan sonra yurda dönmüştür.

1909 yılında, Dârülmuallimât’a (Kız Öğretmen Okulu) Pedagoji Öğretmeni olarak tayin edilmiştir. Vakıf Kız Mekteplerinde müfettişlik ve Kız Okulları Genel Müfettişliği görevlerinde bulunmuştur. Kadınların toplum hayatına katılması ve eğitilmesi amacı ile Teâlî-i Nisvan Cemiyeti’ni kurmuştur. 1912 yılında faaliyete geçen Türk Ocağı’nda görev yapmıştır. 1918-1919 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Batı Edebiyatı dersleri vermiştir.

İzmir’in işgalinden sonra düzenlenen Fatih, Üsküdar ve Sultanahmet mitinglerine konuşmacı olarak katılmıştır. 2 Nisan 1920 tarihinde, Millî Mücadele’ye destek vermek için kocası Dr. Adnan Adıvar ile birlikte Ankara’ya gelmiştir.

Millî Mücadele’den sonra, Adnan Adıvar’ın da kurucuları arasında yer aldığı Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın hükümet tarafından kapatılması ile birlikte yurt dışına çıkmışlardır. Önce Viyana’ya, sonrasında ise Londra ve Paris’e geçmişlerdir. 1932 yılında Colombia Üniversitesi tarafından Amerika’ya davet edilmiştir. Yale, Michigan ve Colombia Üniversitesi’nde konferanslar vermiştir. 1935 yılında, Mahatma Gandhi tarafından Hindistan’ın sosyal durumu üzerine araştırma yapması için davet edilmiştir. Hindistan Delhi İslam Üniversitesi’nde Konuk Öğretim Üyesi olarak görev yapmıştır. 1939 yılında, yurda dönmüştür. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Filoloji Kürsüsü profesörü ve başkanı olarak görevlerde bulunmuştur. 14 Mayıs 1950 (IX. Dönem) tarihinde yapılan genel seçimlerde bağımsız olarak İzmir Milletvekili seçilmiştir.

Edebi Kişiliği

Roman, hikâye, tiyatro, anı, inceleme ve çeviri alanlarında çok sayıda eser vermiştir. Milli Edebiyat akımının ünlü kadın romancısıdır. İlk yazılarında kadın ön plandadır. Daha sonra Türkçülük, milliyetçilik ön plana çıkmıştır.

Eşi ve Çocukları

1901 yılında, hocası Salih Zeki Bey ile evlenmiştir. Ayetullah ve Zeki Hikmetullah adında iki oğlu dünyaya gelmiştir. 1911 yılında, Salih Zeki Bey’den ayrılmıştır. 29 Nisan 1917 tarihinde, Dr. Adnan Adıvar ile evlenmiştir.

Ölümü

9 Ocak 1964 tarihinde, İstanbul’da böbrek yetmezliğinden vefat etmiştir. İstanbul’da Merkezefendi Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.

Romanları

• Heyulâ, Raik’in Annesi (1909)
• Raik’in Annesi (1909)
• Seviyye Talip (1910)
• Handan (1912)
• Yeni Turan (1912)
• Son Eseri (1913)
• Mev’ud Hüküm (1918)
• Ateşten Gömlek (1922)
• Vurun Kahpeye (1923)
• Kalp Ağrısı (1924)
• Zeyno’nun Oğlu (1926)
• Sinekli Bakkal (1935)
• Yolpalas Cinayeti (1936)
• Tatarcık (1939)
• Sonsuz Panayır (1946)
• Döner Ayna (1954)
• Âkile Hanım Sokağı (1957)
• Kerim Usta’nın Oğlu (1958)
• Sevda Sokağı Komedyası (1959)
• Çâresaz (1961)
• Hayat Parçaları (1963)

Hikâyeleri

• Harap Mabetler (1911)
• Dağa Çıkan Kurt (1922)
• İzmir’den Bursa’ya (1922)
• Kubbede Kalan Hoş Sadâ (1974)

Tiyatroları

• Ken’an Çobanları (1916)
• Maske ve Ruh (1937)

Anıları

• Mor Salkımlı Ev (1926)
• Türk’ün Ateşle İmtihanı (1928)

İnceleme Kitapları

• İngiliz Edebiyatı Tarihi I, II, III (1940-1946-1949)
• Üniversite Kafası ve Tenkid (1942)
• Edebiyatta Tercümenin Rolü (1944)
• Sana Rey Veriyorum Hakkında (1951)
• Türkiye’de Şark-Garp ve Amerikan Tesirleri (1955)
• Dr. Adnan Adıvar (1956)

Çevirileri

• The Mother (1897)
• Talim ve Terbiye (1911)
• Babür Han (1914)
• Gizli Belde (1924)
• Hamlet (1941)
• Osmanlı Şiir Tarihi
• Nasıl Hoşunuza Giderse (1943)
• Coriolanus (1945)
• Antonius ve Kleopatra (Mina Urgan ile birlikte) (1949)
• Hayvan Çiftliği (1952)
• Marcus Antonius (1956)

Kaynakça

https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Yeni%20klas%C3%B6r/Cilt2.pdf Erişim: 07. 04. 2021
https://islamansiklopedisi.org.tr/adivar-halide-edip Erişim: 07. 04. 2021
https://www.sosyalarastirmalar.com/cilt3/sayi11pdf/sanal_mustafa.pdf Erişim: 07. 04. 2021
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/878007 Erişim: 07. 04. 2021
https://tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2014/11/20141128.pdf Erişim: 07. 04. 2021
http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0002819.pdf Erişim: 07. 04. 2021
https://www.academia.edu/43057848/Halide_Edip_ADIVAR Erişim: 07. 04. 2021
https://core.ac.uk/download/pdf/52928791.pdf Erişim: 07. 04. 2021
http://turkoloji.cu.edu.tr/pdf/halide_edip_adivar.pdf Erişim: 07. 04. 2021
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/12/1992/20803.pdf Erişim: 07. 04. 2021
https://www.sabah.com.tr/halide-edip-adivar-kimdir- Erişim: 07. 04. 2021