Adalet Bakanlığı Tarihçesi – Bakanlar Listesi

Adalet Bakanlığı Tarihçesi: Bakanlığa ilk atama 1923 yılında yapılmıştır. Geçmişten günümüze Adalet Bakanları listesi ve biyografi bağlantıları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Osmanlı Devleti’nde adaletle ilgili iş ve işlemler ilk dönemlerinde kazaskerler, sonrasında ise şeyhülislamlar tarafından yerine getirilmiştir. 1837 yılında, ihtiyaç duyulan kanuni düzenlemeleri hazırlamak ve belirli davalar için bir üst mahkeme niteliğinde olan Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliyye kurulmuştur. 1868 yılında Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliyye, Şura-yı Devlet (Danıştay) ve Dîvan-ı Ahkâm-ı Adliyye (Yargıtay) olmak üzere iki ayrı reisliğe ayrılmıştır. 1870 yılında Divan-ı Ahkam-ı Adliyye, Divan-ı Ahkam-ı Adliye Nezareti’ne çevrilmiştir. 1875 yılında Adliye Nezareti ile temyiz mahkemesi birbirinden ayrılmıştır. 

Büyük Millet Meclisi’nin açıldığı dönemden Cumhuriyetin ilanına kadar geçen sürede yürütme görevini İcra Vekilleri Heyeti (Meclis Hükümeti) yürütmüştür. Büyük Millet Meclisi’nde 2 Mayıs 1920 tarihinde İcra Vekilleri Heyeti’nin oluşumu ve vekillerin nasıl seçileceğini belirleyen dört maddeden oluşan “İcra Vekilleri Suret-i İntıhabına Dair Kanun” kabul edilmiştir. İcra Vekilleri Heyeti, on bir vekaletten oluşturulmuştur. Bunlardan biri de Adliye Vekaleti’dir. 3 Mayıs 1920 tarihinde Büyük Millet Meclisi’nde yapılan oylamada, I. İcra Vekilleri Heyeti Adliye Vekilliği’ne Celalettin Arif Bey seçilmiştir.  

İCRA VEKİLLERİ HEYETİ ADLİYE VEKİLLERİ

Cumhuriyetin ilanıyla beraber meclis hükümeti dönemi sona ermiştir. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, hükümeti kurma görevini Malatya Milletvekili Mustafa İsmet İnönü’ye verdi. Mustafa İsmet İnönü, 30 Ekim 1923 tarihinde ilk Cumhuriyet Hükümeti’ni kurdu. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Adliye Vekilliği’ne Seyit Bey atandı. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan günümüze kadar Adalet Bakanlığı’nın adı bir kaç kere değişikliğe uğramıştır.  

1923-1942 yılları arasında “Adliye Vekâleti”

1942-1946 yılları arasında “Adliye Bakanlığı”

1946-1954 yılları arasında “Adalet Bakanlığı”

1954-1960 yılları arasında “Adliye Vekâleti”

1960 – yılından günümüze kadar ise “Adalet Bakanlığı” olarak adlandırılmıştır.

ADALET BAKANLARI LİSTESİ

Kaynakça

https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/basbakanlik__tarihi.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/dunden_bugune_basbakanlik.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_1.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_2.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_3.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_4.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_5.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_6.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_7.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_8.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_9.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_10.pdf Erişim: 30. 11. 2020 https://www.adalet.gov.tr/onceki-adalet-bakanlari Erişim: 05. 12. 2020
https://www.yargitay.gov.tr/150/tarihce.html Erişim: 05. 12. 2020
https://islamansiklopedisi.org.tr/adliye-nezareti Erişim: 05. 12. 2020
https://islamansiklopedisi.org.tr/divan-i-ahkam-i-adliyye Erişim: 05. 12. 2020
https://islamansiklopedisi.org.tr/sura-yi-devlet Erişim: 05. 12. 2020
http://yunus.hacettepe.edu.tr/~mehmets/tanzimattayuksekyargi.pdf Erişim: 05. 12. 2020
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/73211 Erişim: 05. 12. 2020