Ahmet Mithat Kimdir? Nereli, Edebi Kişiliği, Eserleri, Ölümü

Ahmet Mithat, yazar, gazeteci, matbaacı.

1844 yılında İstanbul Tophane’de doğmuştur. Babası Hacı Süleyman Bey, annesi ise Nefise Hanım’dır. Babasını küçük yaşta kaybetmiştir. Geçim sıkıntısı nedeniyle Mısır Çarşısı’nda bir süre çırak olarak çalışmıştır. Babasının ölümü üzerine, ailece Vidin’de memur olan ağabeyi Hafız İbrahim’in yanına gitmişlerdir.

Eğitim Hayatı

İlköğrenimine Vidin’de başlamıştır. Ailece yeniden İstanbul’a döndüğünde Tophane’de bulunan sıbyan mektebine gitmiştir. 1861 yılında, Niş Valisi Mithat Paşa’nın ağabeyi Hafız İbrahim’i yanına almasıyla birlikte Niş’e yerleşmişlerdir. Niş’te rüştiyeyi tamamlamıştır. Arapça, Farsça ve Fransızca öğrenmiştir.

Çalışma Hayatı

1864 yılında, Tuna Vilayeti Mektubi Kalemi’nde memuriyete başlamıştır. 1865 yılında, Politika Müdürlüğü Türkçe Kâtipliği’ne geçmiştir. 1866 yılında Ziraat Müdürlüğü’nde kâtip ve Tuna Gazetesi’nde başmuharrir olmuştur.

1871 yılında, ağabeyi Hafız İbrahim’i ölümü üzerine İstanbul’a dönmüştür. İstanbul’a döndüğünde Ceride-i Askeriyye Gazetesi’nde başyazarlık yapmıştır. Aynı yıl küçük bir matbaa kurarak eserlerini basmıştır. Daha sonra matbaayı büyütmüştür. 1873 yılında Rodos’a sürülmüştür. Rodos’ta Medrese-i Süleymaniye adında bir okul açmış ve ders vermiştir.

1876 yılında, İstanbul’a dönmüş ve İttihat Gazetesi’ni çıkarmıştır. 1878 yılında Takvim-i Vekayi’ye Müdür olmuştur. Aynı yıl Tercüman-ı Hakikat Gazetesi’ni çıkarmıştır. 1879 yılında Matbaa-i Amire Müdürü olarak tayin edilmiştir.

1883 yılında Meclis-i Umur-u Sıhhiye İkinci Reisi, 1895 yılında ise Meclis-i Umur-u Sıhhiye Reisi olmuştur. Darülfünun’da umumî tarih, dinler tarihi, Medrese-tül Vâizin’de ve Dâr-ül Muallimat’ta dinler tarihi, eğitim tarihi ve felsefe tarihi dersleri okutmuştur.

Edebi Kişiliği

Ahmet Mithat, bütün edebî ve fikrî eserlerinde, Doğu ve Batı medeniyetlerini karşılaştırarak eleştirmiş ve yaşadığı devrin bir sentezini oluşturmaya çalışmıştır. Yenilikçi bir yazardır. Hikâye ve romanlarının birçoğunda farklı anlatma yöntem ve tekniklerini denemekten çekinmemiştir. Türk hikâye ve romanında ilk köy hikâyesi, ilk cinayet romanı, kadın sorunlarına eğilen ilk yazar gibi birçok ilke imza atmıştır. Yaşamı boyunca farklı alanlarda çok sayıda eser sığdıran yazarlardan biridir.

Eşi ve Çocukları

1866 yılında Servet Hanım ile evlenmiştir. Bu evlilikten beş çocuğu olmuştur. 1884 yılında ikinci eşi Hafize Melek Hanım ile evlenmiştir. Hafize Melek Hanım’dan da beş çocuğu dünyaya gelmiştir.

Ölümü

28 Aralık 1912 tarihinde İstanbul’da kalp krizi nedeniyle vefat etmiştir. Fatih Camii haziresinde toprağa verilmiştir.

Ödülleri

• Gümüş İmtiyaz Madalyası (1888)
• Bala Rütbesi (1889)
• İkinci dereceden “Mecidi Nişanı” (1889)

Hikâye ve Romanları

• Letâif-i Rivâyât (1870-1893)
• Hasan Mellâh (1874)
• Hüseyin Fellâh (1875)
• Felâtun Bey ile Râkım Efendi (1875)
• Paris’te Bir Türk (1876)
• Süleyman Muslî (1877)
• Kafkas (1877)
• Karnaval (1881)
• Acâib-i Alem (1882)
• Arnavutlar-Solyotlar (1888)
• Demir Bey (1888)
• Müşâhedât (1891)
• Ahmed Metin ve Şirzad (1892)
• Taaffüf (1895)
• Mesâil-i Muğlaka (1898)
• Jön Türk (1910)

Diğer Eserleri

• Ekonomi Politik (1874)
• Menfâ (1876)
• Tarih-i Umûmî (1876)
• Üss-i İnkılâb (1877)
• Zuhur-u Osmaniyan (1877)
• Zübde-tül Hakayık (1879)
• Kâinat (1871-1881)
• Mufassal (1885)
• Müdâfaa (1883)
• Şopenhavr’ın Hikmet-i Cedîdesi (1887)
• Beşir Fuad (1887)
• Hallü’l-ukad (1889)
• Sayyadane Bir Cevelân (1889)
• Ahbâr-ı Âsâra Ta‘mîm-i Enzâr (1890)
• Hall-ül Ukad (1890)
• Avrupa’da Bir Cevelân (1890)
• Edvâr-ı Askeriye (1891)
• İstibşâr (1892)
• Niza-i İlm ü Din (1893)
• Beşâir-i Sıdk-ı Nübüvvet-i Muhammediyye (1894)
• Şopenhaur’un Hikmet-i Cedidesi (1894)
• Bir Acaib-i Saydiyye (1894)

Kaynakça

https://islamansiklopedisi.org.tr/ahmed-midhat-efendi Erişim: 15. 03. 2021
https://esgici.files.wordpress.com/2011/03/ahmedmidhatefendi.pdf Erişim: 15. 03. 2021
http://ahenkdergisi.com/003_eski_sayilar_pdf/ahenk_47.pdf Erişim: 15. 03. 2021
https://www.academia.edu/41882907/Ahmet_Mithat_Efendi_ve_Kafkaslar Erişim: 15. 03. 2021
https://iletisim.com.tr/Images/UserFiles/Documents/Gallery/hikaye-anlatan.pdf Erişim: 15. 03. 2021
https://www.sabah.com.tr/aktuel/2013/10/22/ahmet-mithat-efendinin-bilinmeyen-asklari Erişim: 15. 03. 2021
https://www.yenisafak.com/gundem/ahmed-mithatin-gelini-soy-agaclarini-cikardi-2795217 Erişim: 15. 03. 2021
https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/29356/4183.pdf?sequence=1 Erişim: 15. 03. 2021
http://isamveri.org/pdfdrg/D02420/2006_6_3/2006_3_AKM.pdf Erişim: 15. 03. 2021
https://www.researchgate.net/publication/336272634_Bir_Egitimci_Olarak_Ahmet_Mithat_Efendi’nin_Egitimle_Ilgili_Gorusleri Erişim: 15. 03. 2021
https://www.academia.edu/40637916/AHMET_M%C4%B0THAT_EFEND%C4%B0_HAKKINDA_M%C3%9CLAKAT Erişim: 15. 03. 2021