Azınlık Hükümetleri – Nedir? – Hangileri Azınlık Hükümetidir?

Azınlık hükümeti, parlamenter sistemlerde, parlamentoda çoğunluğu bulunmayan bir partinin, diğer partilerin hükümete fiilen üye vermeden dışarıdan destek vermeleriyle oluşmasına denir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde 7 azınlık hükümeti kurulmuştur. İlk azınlık hükümeti, Mahmut Sadi Irmak tarafından 17 Kasım 1974 tarihinde kurulan 38. Hükümet olmuştur. 38, 40 ve 41. hükümetler, Meclis Genel Kurulu’ndan güvenoyu alamadığı için düşmüştür.   

Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde Kurulan Azınlık Hükümetleri

Sıra	Hükümetler	Tarih	Başbakan
1	38. Hükümet	17 Kasım 1974 – 31 Mart 1975	Mahmut Sadi Irmak
2	40. Hükümet	21 Haziran 1977 – 21 Temmuz 1977	Mustafa Bülent Ecevit
3	43. Hükümet	12 Kasım 1979 – 12 Eylül 1980	Süleyman Demirel
4	51. Hükümet	5 Ekim 1995 – 30 Ekim 1995	Tansu Çiller
5	53. Hükümet	6 Mart 1996 – 28 Haziran 1996	Ahmet Mesut Yılmaz
6	55. Hükümet	30 Haziran 1997 – 11 Ocak 1999	Ahmet Mesut Yılmaz
7	56. Hükümet	11 Ocak 1999 – 28 Mayıs 1999	Mustafa Bülent Ecevit

38. Hükümet – Irmak Hükümeti

37. Hükümet’in Başbakanı Mustafa Bülent Ecevit, koalisyon ortakları arasında yaşanan olumsuzluklar nedeni ile 17 Kasım 1974 tarihinde istifa etti. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk hükümeti kurma görevini Cumhuriyet Senatosu Üyesi Mahmut Sadi Irmak’a verdi. Mahmut Sadi Irmak, Cumhuriyetçi Güven Partisi’nden 4 ve diğerlerinin tümü dışarıdan atanan üyelerden oluşan bir azınlık hükümeti kurdu.

38. Hükümet, Meclis Genel Kurulu’nda yapılan güven oylamasını alamadı. Başbakan Mahmut Sadi Irmak istifa etti. 38. Hükümet, 31 Mart 1975 tarihinde sona erdi. 38. Hükümet, Ülkeyi 134 gün yönetti. 

40. Hükümet – II. Ecevit Hükümeti

5 Haziran 1977 tarihinde yapılan genel seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi % 41 oy aldı. 213 milletvekili çıkardı. Adalet Partisi ise % 36 oy aldı. 186 milletvekili çıkardı. Her iki partide tek başına hükümet kurma çoğunluğu elde edemedi. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, hükümeti kurma görevini Zonguldak Milletvekili Mustafa Bülent Ecevit’e verdi. Mustafa Bülent Ecevit, 21 Haziran 1977 tarihinde azınlık hükümeti kurdu.

Mustafa Bülent Ecevit tarafından kurulan 40. Hükümet, Meclis’ten güvenoyu alamadı. 21 Temmuz 1977 tarihinde sona erdi. 40. Hükümet, Ülkeyi 30 gün yönetti. 

43. Hükümet – VI. Demirel Hükümeti

42. Hükümet’in Başbakanı Mustafa Bülent Ecevit, 14 Ekim 1979 tarihinde yapılan ara seçimlerde muhalefet partili milletvekillerinin iktidar milletvekillerinden fazla olması nedeni ile istifa etti. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, hükümeti kurma görevini Isparta Milletvekili Süleyman Demirel’e verdi. Süleyman Demirel, 12 Kasım 1979 tarihinde bir azınlık hükümeti kurdu. 43. Hükümet, 12 Eylül 1980 tarihinde yapılan askeri darbe ile sona erdi. 43. Hükümet, Ülkeyi 305 gün yönetti.

51. Hükümet – II. Çiller Hükümeti

Deniz Baykal, Cumhuriyet Halk Partisi’nin 9 Eylül 1995 tarihinde yapılan 27. Olağan Kurultayı’nda Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı seçildi. Başbakan Tansu Çiller ile Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Deniz Baykal koalisyonun sürdürülmesi konusunda anlaşamadı. Başbakan Tansu Çiller, 20 Eylül 1995 tarihinde istifa etti.

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, hükümeti kurma görevini yeniden İstanbul Milletvekili Tansu Çiller’e verdi. Tansu Çiller, 5 Ekim 1995 tarihinde bir azınlık hükümeti kurdu. 51. Hükümet, güvenoyu alamadığı için düştü. 30 Ekim 1995 tarihinde sona erdi. 51. Hükümet, Ülkeyi 25 gün yönetti.

53. Hükümet – II. Yılmaz Hükümeti

24 Aralık 1995 tarihinde yapılan genel seçimlerinde Refah Partisi (RP) 158, Anavatan Partisi (ANAP) 132, Doğru Yol Partisi (DYP) 135, Demokratik Sol Parti (DSP) 76, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ise 49 milletvekili çıkardı. Seçimlerden tek parti iktidarı çıkmadı.

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, hükümeti kurma görevini Anavatan Partisi Genel Başkanı ve Rize Milletvekili Ahmet Mesut Yılmaz’a verdi. Ahmet Mesut Yılmaz, Anavatan Partisi ve Doğru Yol Partisi azınlık koalisyon hükümetini kurdu. Hükümete Demokratik Sol Parti’de dışarıdan destek verdi.

Refah Partisi, 27 Mayıs 1996 tarihinde Başbakan Ahmet Mesut Yılmaz hakkında gensoru önergesi verdi. Ahmet Mesut Yılmaz, gensorunun görüşülmesini beklemeden 6 Haziran 1996 tarihinde istifa etti. 53. Hükümet, 28 Haziran 1996 tarihinde sona erdi. 53. Hükümet, Ülkeyi 114 gün yönetti.

55. Hükümet – III Yılmaz Hükümeti

Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan ve Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Tansu Çiller yeni bir koalisyon hükümeti (Tansu Çiller’in başbakanlığında) kurma konusunda anlaştı. 54. Hükümet’in Başbakanı Necmettin Erbakan, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’e istifasını sundu.

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, hükümeti kurma görevini Anavatan Partisi Genel Başkanı Ahmet Mesut Yılmaz’a verdi. Ahmet Mesut Yılmaz, Anavatan Partisi (ANAP), Demokratik Sol Parti (DSP) ve Demokrat Türkiye Partisi (DTP) azınlık koalisyon hükümeti kurdu. Cumhuriyet Halk Partisi ise hükümeti dışarıdan destekledi.

25 Kasım 1998 tarihinde Devlet Bakanı Güneş Taner ve Başbakan Ahmet Mesut Yılmaz hakkında verilen gensoru görüşmeleri yapıldı. Meclis Genel Kurulu’nda ayrı ayrı yapılan görüşmelerde Devlet Bakanı Güneş Taner 315 güvensizlik oyu ile Başbakan Ahmet Mesut Yılmaz başkanlığındaki 55. Hükümet (III. Yılmaz Hükümeti) ise 314 güvensizlik oyu ile düşürüldü. 55. Hükümet, 11 Ocak 1999 tarihinde sona erdi. 55. Hükümet, Ülkeyi 560 gün yönetti.

56. Hükümet – IV. Ecevit Hükümet’i

55. Hükümet’in gensoru ile düşürülmesi sonucunda Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Hükümeti kurma görevini Demokratik Sol Parti Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Mustafa Bülent Ecevit’e verdi. Mustafa Bülent Ecevit, Demokratik Sol Parti azınlık hükümetini kurdu.

56. Hükümet, 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan genel seçimler nedeni ile 28 Mayıs 1999 tarihinde sona erdi. 56. Hükümet, Ülkeyi 137 gün yönetti.

Kaynakça

https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/dunden_bugune_basbakanlik.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/koalisyon_hukumetleri/koalisyon_hukumetleri_cilt_birlestirilmis.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_6.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_7.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_8.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_9.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/kutuphane/e_kaynaklar_kutuphane_hukumetler.html Erişim: 24.11.2020
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/basbakanlik__tarihi.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/kutuphane/genel_secim.html Erişim: 24.11.2020