Aziz Nesin Kimdir? Nereli, Edebi Kişiliği, Kitapları, Şiirleri

Aziz Nesin, yazar, şair, gazeteci.

20 Aralık 1915 tarihinde, İstanbul Heybeliada’da doğmuştur. Asıl adı, Mehmet Nusret’tir. Babası Abdülaziz Efendi, annesi ise Hanife Hanım’dır.

Eğitim Hayatı

Öğrenimine 1921 yılında, mahalle mektebinde başlamıştır. Aynı yıllarda, Ali Galip Hoca’dan da ders almıştır. Aziz Nesin’in Galip amca diye hitap ettiği Ali Galip Hoca, Arapça, Farsça, Fransızca bilen, şiir yazan Rufai ve Kadiri dervişidir. Eğitiminde büyük etkiye sahip biridir. Mahalle mektebinden alınır. Galip Hoca’dan hüs-ü hat, matematik, geometri ve Arapça öğrenir. Sekiz yaşında hafız olmuştur.

1925 yılında, sınavla Kanuni Sultan Süleyman İptidaî Mektebi’nin üçüncü sınıfında öğrenim görmeye başlamıştır. Darüşşafaka Lisesi (ilkokul kısmı), Vefa Ortaokulu ve Davutpaşa Ortaokulu’nda öğrenim görmüştür.

1930 yılında Çengelköy Askeri Ortaokulu’na, 1932 yılında ise Kuleli Askeri Lisesi’ne kayıt yaptırmıştır. 1935 yılında Kuleli Askeri Lisesi’ni bitirmiştir. 1937 yılında, Harp Okulu’ndan “Asteğmen” rütbesiyle mezun olmuştur. 1937 yılında, Beyoğlu Maçka Askerî Fen Tatbikat Okulu’na kayıt yaptırmıştır. Ayrıca, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Şark Tezyinat Bölümü’nde eğitim almaya başlamıştır. Bu okulda, minyatür, tezhip, hat, çinicilik ve ciltçilik dersleri almış ve mezun olmuştur. 1939 yılında, Askeri Fen Tatbikat Okulu’nu bitirmiştir.

Çalışma Hayatı

Orduda çeşitli kademe ve birliklerde görevde bulunmuştur. 1944 yılında ordudan çıkarılmıştır. 1945 yılında bir yıl kadar bakkallık yapmıştır. Karagöz Gazetesi’nde ve Yedigün Dergisi’nde yazarlık ve redaktörlük görevinde bulunmuştur. Tan Gazetesi’nde köşe yazarları yazmıştır. 1946 yılında, Sabahattin Ali ile birlikte Markopaşa Dergisi’ni (mizah dergisi) çıkarmıştır.

1950 yılında, Baştan Dergisi’ni çıkarmış, dergi kapatılınca, Yeni Baştan Dergisi olarak çıkarmıştır. Yeni Baştan Dergisi’nde, Fransızca’dan çevrilen bir yazı nedeniyle dergi kapatılmış ve hapse mahkûm edilmiştir.

1953 yılında, Paradi Fotoğraf Stüdyosu’nu açmıştır. 1954 yılında, Akbaba Dergisi’nde, 1956 yılında, Yeni Gazetesi’nde yazılar yazmıştır. 1955 yılında, 6-7 Eylül olayları nedeniyle bir süre Harbiye Askerî Cezaevi’nde tutuklu kalmıştır. 1956 yılında, Kemal Tahir ile birlikte Düşün Yayınevi’ni kurmuştur. 1962 yılında Zübük Dergisi’ni (haftalık mizah dergisi) çıkarmıştır. 1969 yılında Günaydın Gazetesi’nde köşe yazıları yazmıştır. Gazetenin mizah eki olan Ustura Dergisi’ni çıkarmıştır.

1972 yılında, Nesin Vakfı’nı kurmuştur. Kitaplarının tüm gelirlerini vakfa bağışlamıştır. 1977 yılında, Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanlığı’na seçilmiştir. 2 Temmuz 1993 tarihinde, Pir Sultan Abdal etkinliklerine katılmak üzere Sivas’a gitmiştir. 37 kişinin yaşamını yitirdiği Madımak Oteli’nin yakılmasından sağ kurtulmuştur.

Edebi Kişiliği

Aziz Nesin, takma adını ilk kez 1944 yılında kullanmıştır. Sabahattin Ali’nin öncülüğünü yaptığı toplumsal gerçekçi çizgide ürünler vermiştir. Eserlerinde, toplumsal aksaklıkları, bireyin günlük yaşamında karşılaştığı sıkıntıları mizahî bir üslûpla ele almıştır. İnsanları güldürürken düşündürmeyi amaçlamıştır. Eserlerinde çoğunlukla halktan karakterleri kullanmıştır. Millet, Yedigün ve Yeni Adam dergilerinde ve Tan Gazetesi’nde şiir ve öyküleri yayınlanmıştır. Eserleri, birçok dile çevrilmiş ve yayınlanmıştır.

Eşi ve Çocukları

31 Aralık 1939 tarihinde, Vedia Hanım ile evlenmiştir. Oya (1940) ve Ateş (1942) adında iki çocuğu dünyaya gelmiştir. 1948 yılında, Vedia Hanım’dan ayrılmıştır. 1956 yılında, Meral Hanım ile evlenmiştir. Ali (1956) ve Ahmet (1957) adında iki çocuğu daha dünyaya gelmiştir. 1967 yılında, Meral Hanım’dan ayrılmıştır. 1970 yılında, yeniden evlenmişlerdir.

Ölümü

6 Temmuz 1995 tarihinde, Çeşme Alaçatı’da kalp krizi nedeniyle vefat etmiştir. Cenazesi Nesin Vakfı’nın bahçesinde toprağa verilmiştir.

Ödülleri

• İtalya, “Altın Palmiye Ödülü” (1956)
• İtalya, “Altın Palmiye Ödülü” (1957)
• Bulgaristan, “Altın Kirpi” (1966)
• Moskova, “Krokodil Birincilik Ödülü” (1969)
• Türk Dil Kurumu, “Tiyatro Ödülü” (1970)
• Asya-Afrika Yazarlar Birliği, “Lotus Ödülü” (1974)
• Bulgaristan, “Hitar Petar Ödülü” (1976)
• Madaralı Roman Ödülü (1978)
• Tüyap Kitap Fuarı, “Yılın Yazarı” (1985)
• Tüyap Kitap Fuarı, “Yılın Yazarı” (1986)
• Tolstoy Altın Ödülü (1990)
• Viyana Tiyatro Ödülü (1990)
• Fransa, “Şövalyelik Nişanı” (1991)
• Edebiyatçılar Derneği, “Onur Ödülü” (1992)
• ABD Gazetecileri Koruma Komitesi “Uluslararası Basın Özgürlüğü Ödülü” (1994)
• İsveç Editha Morris Vakfı, “Dünya Barışına Katkı Ödülü” (1995)

Öykü Kitapları

• Geriye Kalan (1953)
• İt Kuyruğu (1955)
• Medeniyetin Yedek Parçası (1955)
• Fil Hamdi (1956)
• Damda Deli Var (1956)
• Koltuk, Düşün Yay (1957)
• Kazan Töreni (1957)
• Toros Canavarı (1957)
• Deliler Boşandı (1957)
• Hangi Parti Kazanacak (1957)
• Ölmüş Eşek (1957)
• Mahallenin Kısmeti (1957)
• Bay Düdük (1958)
• Havadan Sudan (1958)
• Nazik Alet (1958)
• Memleketin Birinde (1958)
• Gıdıgıdı (1958)
• Kördöğüşü (1959)
• Aferin (1959)
• Mahmut ile Nigâr (1959)
• Ah Biz Eşekler (1960)
• Gözüne Gözlük (1960)
• Hoptirinam (1960)
• Bir Koltuk Nasıl Devrilir (1961)
• Yüz Liraya Bir Deli (1961)
• Biz Adam Olmayız (1962)
• Yeşil Renkli Namus Gazı (1964)
• Sosyalizm Geliyor Savulun (1965)
• Rıfat Bey Neden Kaşınıyor (1965)
• İhtilali Nasıl Yaptık (1965)
• Vatan Sağolsun (1968)
• İnsanlar Uyanıyor (1972)
• Hayvan Deyip de Geçme (1973)
• Seyyahatname (1976)
• Büyük Grev (1978)
• Yetmiş Yaşım Merhaba (1984)
• Kalpazanlık Bile Yapılamıyor (1984)
• Maçinli Kız İçin Ev (1987)
• Nah Kalkınırız (1988)
• Rüyalarım Ziyan Olmasın (1990)
• Aşkım Dinimdir (1991)

Romanları

• Kadın Olan Erkeğin Hatıraları (1955)
• Düğümlü Mendil (1955)
• Gol Kralı (1957)
• Erkek Sabahat (1957)
• Saçkıran (1959)
• Zübük (1961)
• Şimdiki Çocuklar Harika (1967)
• Tatlı Betüş (1974)
• Sûrname (1976)
• Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz (1977)
• Tek Yol (1978)

Oyunları

• Biraz Gelir misiniz (1958)
• Bişey Yap Met (1959)
• Toros Canavarı (1965)
• Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı (1968)
• Üç Karagöz Oyunu (1969)
• Çiçu (1969)
• Tut Elimden Rovni (1970)
• Hadi Öldürsene Canikom (1970)
• Beş Kısa Oyun (1979)
• Bir Zamanlar Memleketin Birinde (1992)
• Başarılarımı Karılarıma Borçluyum (1992)
• Sait Hopsayıt (1992)

Şiirleri

• On Dakika (1957)
• Sondan Başa (1984)
• Seviye On Ölüme Beş Kala (1986)
• Kendini Yakalamak (1988)
• Hoşça Kalın (1990)
• Bir Aşk Var Bir de Ölüm (1992)
• Sivas Acısı (1995)

İnceleme, Araştırma, Gezi ve Denemeleri

• Mizâh Hikâyeleri Antolojisi (1955)
• Cumhuriyet Döneminde Türk Mizahı (1973)
• Dünya Kazan Ben Kepçe I (1977)
• Dünya Kazan Ben Kepçe II (1983)
• Ah Biz Ödlek Aydınlar (1985)
• Korkudan Korkmak (1988)
• Leyla ile Mecnun (1972)
• Söyleşileri
• Soruşturmada (1986)
• İnsanlar Konuşa Konuşa (1988)
• Sora Sora Cennet Bulunur (1990)
• Bir Dokun Bin Dinle (1994)

Kaynakça

https://www.nesinvakfi.org/ Erişim: 04. 04. 2021
http://earsiv.odu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11489/1066/1/S%C4%B0BEL_MELTEM_KAFA.pdf Erişim: 04. 04. 2021
https://www.idefix.com/yazar/aziz-nesin/s=4589 Erişim: 04. 04. 2021
https://docplayer.biz.tr/3763318-Aziz-nesin-cocuklugu.html Erişim: 04. 04. 2021
https://www.academia.edu/19980792/Aziz_Nesin_in_Edebi_Ki%C5%9Fili%C4%9Fi_ve_T%C3%BCrk_Edebiyat%C4%B1ndaki_Yeri_EL%C4%B0F_G%C3%9CM%C3%9C%C5%9E_ Erişim: 04. 04. 2021
http://userpage.fu-berlin.de/~durmazo/wp-content/uploads/2017/04/Zubuk.pdf Erişim: 04. 04. 2021
https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11630/3333/Aziz%20Nesin%27in%20Hik%C3%A2yelerinde%20Yap%C4%B1%20ve%20Tema.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim: 04. 04. 2021
http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/9723/217412.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim: 04. 04. 2021