Darbe Hükümetleri – Darbe Sonrası Kurulan Hükümetler ve Listesi

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde 27 Mayıs 1960 ve 12 Eylül 1981 tarihlerinde yapılan askeri darbeler ile Anayasa askıya alındı. Her iki darbe de tarihte demokrasi adına kara bir leke olarak yer aldı.

1960 askeri darbesi Cumhuriyet tarihinin ilk darbe girişimi oldu. 27 Mayıs 1960 sabahı Milli Birlik Komitesi (MBK) yönetime el koydu. Milli Birlik Komitesi’nin başına Kara Kuvvetleri Komutanı Cemal Gürsel getirildi.  Cumhurbaşkanı Mahmut Celal Bayar, Adnan Menderes, Demokrat Partili milletvekilleri ve partinin önde gelen yöneticileri Yasıada’ya götürüldü. Gözetim altına alınan siyasiler uzun süre kimse ile görüştürülmedi. Yassıada’da kurulan mahkeme tarafından yargılanan siyasiler idam dahil çeşitli cezalara çarptırıldı. Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan idam edildi.

12 Eylül 1980 askeri darbesi Milli Güvenlik Konseyi tarafından yapıldı. Milli Güvenlik Konseyi’nde Genel Kurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun yer aldı. Yönetime el koyan Milli Güvenlik Konseyi, Anayasa askıya alarak bütün yetkileri eline aldı. Dönemin siyasi parti liderleri gözetim altına alındı. Uzun süre siyaset yapmaları yasaklandı. 12 Eylül 1980 darbesi süresince sağcı ve solcu birçok genç masum yere idam edildi. 

Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde Kurulan Darbe Hükümetleri

24. Hükümet – I. Gürsel Hükümeti

23. Hükümet, 27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan askeri darbe ile sona erdi. Milli Birlik Komitesi Başkanı Cemal Gürsel, Milli Birlik Komitesi tarafından Başbakan olarak görevlendirildiğini açıkladı. Herhangi bir siyasi partiye üye olmayanlardan bir hükümet kurduğunu ilan etti. Cemal Gürsel, Türkiye Cumhuriyeti’nin 10. Başvekil (Başbakanı) oldu. 24. Hükümet için güven oylaması yapılmadı.

Cemal Gürsel, demokratik gelişmelere uygun yeni bir hükümetin kurulması için istifa etti. 24. Hükümet, 5 Ocak 1961 tarihinde sona erdi. 24. Hükümet, Ülkeyi 220 gün yönetti.

25. Hükümet – II. Gürsel Hükümeti

Cemal Gürsel, 5 Ocak 1961 tarihinde kendisi dışında Milli Birlik Komitesi Üyesi olmayanlardan oluşan yeni bir hükümet kurdu. Bir önceki hükümette olduğu gibi güven oylaması yapılmadı.

25. Hükümet, 15 Ekim 1961 tarihinde yapılan genel seçimler nedeni ile 20 Kasım 1961 tarihinde sona erdi. 25. Hükümet, Ülkeyi 295 gün yönetti.

44. Hükümet – Ulusu Hükümeti

43. Hükümet, 12 Eylül 1980 tarihinde yapılan askeri darbe nedeni ile sona erdi. Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Ahmet Kenan Evren hükümeti kurma görevini emekli Oramiral Saim Bülend Ulusu’ya verdi. Saim Bülend Ulusu, 20 Eylül 1980 tarihinde 44. Hükümet’i kurdu. Türkiye Cumhuriyeti’nin 18. Başbakanı oldu. 44. Hükümet, Milli Güvenlik Konseyi’nin güvenoyunu aldı.

44. Hükümet, 6 Kasım 1983 tarihinde yapılan genel seçimler nedeni ile 13 Aralık 1983 tarihinde sona erdi. 44. Hükümet, Ülkeyi 1178 gün yönetti. 

Kaynakça

https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/dunden_bugune_basbakanlik.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_2.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_7.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/kutuphane/e_kaynaklar_kutuphane_hukumetler.html Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt4.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/basbakanlik__tarihi.pdf Erişim: 24.11.2020
https://www.tbmm.gov.tr/kutuphane/genel_secim.html Erişim: 24.11.2020
https://secim.haberler.com/1983/ Erişim: 24.11.2020
https://www.kimoneo.com/adnan-menderes-kimdir/ Erişim: 24.11.2020
https://www.kimoneo.com/44-hukumet-bakanlar-kurulunda-yer-alan-isimlerin-listesi/ Erişim: 24.11.2020