Dertli Kimdir? Nereli, Edebi Kişiliği, Hayatı, Mezarı

Dertli, halk ozanı.

1772 yılında, Bolu’nun Yeniçağa İlçesi’nin Şahnalar Köyü’nde doğmuştur. Asıl adı İbrahim’dir. Babası Karahüseyinoğulları’ndan Ali Ağa, annesi ise Ayşe Hanım’dır.

Hayatı

Çocukluğu çoban olarak geçmiştir. Rivayete göre, babasının ölümünden sonra miras kalan topraklarını Çağa ayanı Halil Ağa zorla elinden almıştır. Bir süre, Deveciler Köyü’nde bir akrabasının yanında kalmış ve İstanbul’a gitmiştir. İstanbul’da bir süre kaldıktan sonra Konya’ya geçmiştir. Konya’da Hacı Asım Usta adında birinin yanında üç yıl ocakçılık yapmıştır. Burada saz çalmaya ve şiir söylemeye başlamıştır.

Konya’dan Mısır’a gitmiştir. Mısır’da yaklaşık on yıl kalmıştır. Konya ve Mısır seyahatlerinde yaren meclislerinde ve âşıklar kahvelerinde saz çalıp şiirler okuyan Dertli, hem geçimini sağlamış hem de kendini yetiştirme fırsatı bulmuştur. Tasavvufa ve divan şiirine ilgi duymaya başlamıştır.

Mısır’dan köyüne dönmüş ve evlenmiştir. Ömer ve Seyit adında iki oğlu olmuştur. Köyünde uzun süre kalmamış ve yeniden gurbete çıkmıştır. Sivas, Amasya, Kastamonu, Çankırı, Ankara ve İstanbul’a gitmiştir. İstanbul’da meşhur âşıkların olduğu Beşiktaş, Tahtakale, Aksaray, Çemberlitaş ve Tavukpazarı’nda bulunan kahvelerde saz çalarak adını duyurmuştur. Elde ettiği ün, Bolu’da mutasarrıf olarak da görevde bulunmuş olan Hüsrev Paşa’nın, Dertli’yi himayesine alarak sarayına “Şamdan Ağası” olmasını sağlamıştır.

Hüsrev Paşa, Dertli’ye halkın tepkisi ile karşılık bulan II. Mahmud’un fes giyme zorunluluğuna fesi öven kaside yazmasını istemiştir. Yazdığı kaside, II. Mahmut’un beğenisini kazanmış ve Dertli’ye Çağa âyanlığı verilmiştir. Dertli’nin alkol müptelalığı ve vergilerden bir kısmını zimmetine geçirmesi görevinden azledilmesine neden olmuştur. Bir süre, Bolu defterdarı Hüsnü Efendi’nin himayesine, daha sonra ise Ankara eşrafından Alişan Bey’in himayesine girmiştir.

Ölümü ile ilgili farklı kaynaklarda farklı tarihler söz konusudur. Ölüm tarihi, 1845 ile 1848 yılları arasında olduğu tahmin edilmektedir. Ankara’da Alişan Bey’in konağında vefat etmiştir. Cenazesi, Ankara’da toprağa verilmiştir. 1955 yılında Şahnalar Köyü yakınında bulunan anıt mezara nakledilmiştir.

Edebi Kişiliği

Önce, “Lütfi” mahlasını kullanırken, daha sonra “Dertli” mahlasını kullanmaya başlamıştır. XIX. yüzyıl âşık edebiyatının tanınmış önemli temsilcilerinden birisidir. Yazdığı şiirlerinde Bağdatlı Ruhi, Fuzuli, Gevheri, Âşık Ömer ve Pir Sultan Abdal’dan etkilenmiştir.

Şiirlerinde hem bireysel ve toplumsal konulara hem de dini ve tasavvufi konulara yer vermiştir. Hem hece veznini, hem de aruz veznini kullanmıştır. Hece vezni ile yazmış olduğu şiirlerinde daha başarılıdır.

Kaynakça

https://islamansiklopedisi.org.tr/dertli Erişim: 05. 04. 2021
http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/dertli-ibrahim Erişim: 05. 04. 2021
https://avesis.erciyes.edu.tr/dosya?id=364e31cb-b6bc-4068-a6df-41ec837ee388 Erişim: 05. 04. 2021
https://img.antoloji.com/i/sair/pdf/0/asik_dertli_7120_00028.pdf Erişim: 05. 04. 2021
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/179926 Erişim: 05. 04. 2021
http://oaji.net/articles/2020/5480-1609333113.pdf Erişim: 05. 04. 2021
https://api.hacibayram.edu.tr/files/1/Hac%C4%B1bayram%20AHBV/hbektasveli(tr-TR)/4.%20Uluslararas%C4%B1%202/%C3%82%C5%9EIK%20DERTL%C4%B0%20D%C3%8EV%C3%82NI%E2%80%99NDA%20YER%20ALAN%20%C5%9E%C4%B0%C4%B0RLERDE%20HZ.%20AL%C4%B0%20VE%20Z%C3%9CLF%C4%B0K%C3%82R%20SEVG%C4%B0S%C4%B0%20-%20S.%20Dilek%20YAL%C3%87IN%20%C3%87EL%C4%B0K.pdf Erişim: 05. 04. 2021