Fuzuli Kimdir? Edebi Kişiliği, Eserleri, Asıl Adı, Hayatı

Fuzuli, şair.

Doğum yeri ve tarihi ile ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır. Konu ile ilgili kaynaklar incelendiğinde farklı bilgiler söz konusudur. 1480 ile 1483 yılları arasında Bağdat, Kerbela Hille veya Necef’te doğduğu tahmin edilmektedir. Bayat Boyu’na mensuptur. Asıl adı, Mehmed’dir (Mehmed bin Süleyman). Fuzuli adını mahlas olarak kullanmıştır.

Eğitimi ve Hayatı

Fuzuli’nin eğitimi hakkında da yeterli bilgi bulunmamaktadır. İlk eğitimini Hille Müftüsü olan babasından aldığı, Rahmetallah adında bir hocadan Arapça, Azeri şair Habibi’den ise edebi ilimleri öğrendiği rivayet edilmektedir. Çok iyi derecede Arapça ve Farsça öğrenmiştir.

Fuzulî, yaşamı boyunca Bağdat ve çevresinde farklı devletlerin egemen olduğu bir dönemde yaşamıştır. Kaynaklara göre bu durum onun yaşamı boyunca istediği desteği sağlamasını güçleştirmiştir. Yaşadığı coğrafyaya çocukluk ve gençlik yıllarında Akkoyunlular hâkim olmuştur. Fuzuli, ilk kasidesini, Akkoyunlu Elvend Bey’e sunmuştur.

1508 yılında Beng ü Bade mesnevisini Bağdat’ı ele geçiren Safevî Devleti’nin kurucusu olan Şah Şah İsmail’e takdim etmiştir. Şah İsmail’in Bağdat Valisi İbrahim Han Musullu’ya da kaside ve terciibent sunmuştur. İbrahim Han Musullu, ölümüne kadar Fuzuli’yi himaye etmiştir. İbrahim Han Musullu’nun ölümü üzerine himayesiz kaldığı için 1527 yılında Necef’e geri döndüğü ve Hz. Ali Türbesi’nde türbedar olduğu tahmin edilmektedir.

1534 yılında Bağdat’ı fethinden Kanuni Sultan Süleyman’a uzun bir kaside sunmuştur. Sadrazam İbrahim Paşa, Kazasker Abdulkadir Çelebi ve Nişancı Celalzade Mustafa Çelebi gibi devletin ileri gelen yöneticilerine de kasideler takdim etmiş, onların desteğini sağlamaya çalışmıştır.

Edebi Kişiliği

Fuzuli, Arapça, Farsça ve Türkçe eserler kaleme almıştır. Âlim olan şairlerden biridir. Şiirlerinde yaşadığı coğrafyanın acı ve hüznü hissedilmektedir. Şiirlerinde beşeri ve tasavvufi aşkı coşkulu ve dokunaklı bir şekilde anlatmıştır. Dili yalın ve sade kullanmıştır. Şiirleri Türk-İslam coğrafyasında kendisi hayatta iken beğeni kazanan şairlerden biridir.

Eşi ve Çocukları

Ailesi ile ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır. Kaynaklarda sadece oğlu Fazlı Celebi ile ilgili kısmi bilgiler söz konusudur.

Ölümü

1556 yılında veba salgını nedeniyle Kerbela’da vefat ettiği ve İmam Hüseyin’in türbesi yakınlarında toprağa verildiği tahmin edilmektedir.

Eserleri

Türkçe Divan
Arapça Divan
Farsça Divan
Leyla ve Mecnun
Beng ü Bâde
Hadikatü’s-Süeda
Hadîs-i Erbain Tercümesi
Hüsn ü Aşk
Matla’u’l-tikad
Muammâ Risalesi
Rind ü Zâhid
Sâkînâme (Heft Câm)
Sıhhat ü Maraz
Sohbetü’l Esmâr
Türkçe Mektuplar

Kaynakça

http://acikerisim.artuklu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12514/256/1%20-%20Eski%20T%C3%BCrk%20Edebiyat%C4%B1.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim: 02. 05. 2021
https://ets.anadolu.edu.tr/storage/nfs/EDB301U/ebook/EDB301U-11V1S1-8-0-1-SV1-ebook.pdf Erişim: 02. 05. 2021
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/45001.pdf Erişim: 02. 05. 2021
https://islamansiklopedisi.org.tr/fuzuli Erişim: 02. 05. 2021
http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuzuli-mdbir Erişim: 02. 05. 2021
http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/8919/234953.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim: 02. 05. 2021
https://acikerisim.erbakan.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12452/1000/Yeni.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim: 02. 05. 2021
https://www.academia.edu/5696366/Kl%C3%A2sik_T%C3%BCrk_Edebiyat%C4%B1nda_Fuz%C3%BBl%C3%AE_Biyografileri_A_Bio_Bibliography_of_Fuz%C3%BBl%C3%AE_in_the_Classical_Turkish_Literature_ESMA_%C5%9EAH%C4%B0N Erişim: 02. 05. 2021
https://www.researchgate.net/publication/312831026_Mehmed_Fuzuli Erişim: 02. 05. 2021
http://isamveri.org/pdfdrg/D129150/1996/1996_YURDAGURM.pdf Erişim: 02. 05. 2021
http://isamveri.org/pdfdrg/D129150/1996/1996_DAKUKII.pdf Erişim: 02. 05. 2021