Gümrük ve Tekel Bakanlığı Tarihçesi – Bakanlar Listesi
Gümrük ve Tekel Bakanlığı Tarihçesi: Bakanlığa ilk atama 1931 yılında yapılmıştır. Geçmişten günümüze Gümrük ve Tekel Bakanları listesi ve biyografi bağlantıları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Gümrük idaresinin, Anadolu Beylikleri’nden Osmanlı İmparatorluğu’na, Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne kadar gelişerek devam eden uzun bir gelişim öyküsü bulunmaktadır. 18. yüzyıla kadar sadece gelir unsuru olarak görülen gümrükler Avrupa’da yaşanan Sanayi Devrimi ile beraber önem kazanmaya başlamıştır. 1961 yılında “Rüsumat Emaneti” (Gümrük Dairesi) kurulmuştur. 1909 yılında “Rüsumat Emaneti” kaldırılmış yerine “Rüsumat Müdüriyeti Umumiyesi” (Gümrükler Genel Müdürlüğü) oluşturulmuştur.
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti (Gümrük ve Tekeller Bakanlığı) ilk olarak 31 Aralık 1931 tarihinde Mustafa İsmet İnönü’nün kurmuş olduğu 7. Hükümet’te (VI. İnönü) yer almıştır. Gümrük ve Tekel Bakanlığı kurulduğu günden günümüze kadar bir çok değişik adla varlığını sürdürmüştür.
1931-1942 yılları arasında “Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti”,
1942-1946 yılları arasında “Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı”,
1946-1954 yılları arasında “Gümrük ve Tekel Bakanlığı”,
1954-1960 yılları arasında “Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti”,
1960-1961 yılları arasında “Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı”,
1961-1983 yılları arasında “Gümrük ve Tekel Bakanlığı”,
1983-1995 yılları arasında “Maliye ve Gümrük Bakanlığı”,
1995-2011 yılları arasında “Devlet Bakanlığı” (Gümrüklerden Sorumlu),
2011-2018 yılları arasında “Gümrük ve Ticaret Bakanlığı”, 2018 yılından günümüze kadar ise “Ticaret Bakanlığı” olarak adlandırılmıştır.
Gümrük ve Tekel Bakanlar Listesi
Bakanlığın Adı | Bakanlar | Doğum Yeri | Okulu | Parti | Hükümet | Görev Süresi |
---|---|---|---|---|---|---|
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti | Ali Rana Tarhan | İstanbul | Mekteb-i Sultani | CHP | VI. İnönü | 31.12.1931-01.03.1935 |
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti | Ali Rana Tarhan | İstanbul | Mekteb-i Sultani | CHP | VII. İnönü | 01.03.1935-01.11.1937 |
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti | Ali Rana Tarhan | İstanbul | Mekteb-i Sultani | CHP | I. Bayar | 01.11.1937-11.11.1938 |
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti | Ali Rana Tarhan | İstanbul | Mekteb-i Sultani | CHP | II. Bayar | 11.11.1938-25.11.1939 |
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti | Ali Rana Tarhan | İstanbul | Mekteb-i Sultani | CHP | I. Saydam | 25.01.1939-03.04.1939 |
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti | Ali Rana Tarhan | İstanbul | Mekteb-i Sultani | CHP | II. Saydam | 03.04.1939-26.05.1939 |
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti | Raif Karadeniz | Trabzon | İstanbul Dârü’l-Fünûn Hukuk Şubesi | CHP | II. Saydam | 26.05.1939-09.07.1942 |
Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı | Raif Karadeniz | Trabzon | İstanbul Dârü’l-Fünûn Hukuk Şubesi | CHP | I. Saraçoğlu | 09.07.1942-09.03.1943 |
Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı | Suat Hayri Ürgüplü | Şam | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi | CHP | II. Saraçoğlu | 09.03.1943-13.02.1946 |
Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı | Tahsin Coşkan | Çemişgezek | Halkalı Yüksek Ziraat Okulu | CHP | II. Saraçoğlu | 19.02.1946-07.08.1946 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Tahsin Coşkan | Çemişgezek | Halkalı Yüksek Ziraat Okulu | CHP | Peker | 07.08.1946-10.09.1947 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Hasan Şevket Adalan | İzmir | Mülkiye Mektebi | CHP | I. Saka | 10.09.1947-27.03.1948 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Mehmet Emin Erişirgil | İstanbul | Mülkiye Mektebi | CHP | II. Saka | 10.06.1948-16.01.1949 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Mehmet Nuri Özsan | Muğla | İstanbul Hukuk Fakültesi | DP | I. Menderes | 22.05.1950-09.03.1951 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Rıfkı Salim Burçak | Erzurum | Siyasal Bilgiler Okulu | DP | II. Menderes | 09.03.1951-26.10.1951 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Mehmet Nuri Özsan | Muğla | İstanbul Hukuk Fakültesi | DP | II. Menderes | 26.10.1951-02.12.1951 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | İbrahim Sıtkı Yırcalı | Balıkesir | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi | DP | II. Menderes | 02.12.1951-18.09.1952 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Süleyman Emin Kalafat | Selanik | Siyasal Bilgiler Okulu Maliye Bölümü | DP | II. Menderes | 08.04.1953-17.05.1954 |
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti | Süleyman Emin Kalafat | Selanik | Siyasal Bilgiler Okulu Maliye Bölümü | DP | III. Menderes | 17.05.1954-09.12.1955 |
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti | Hadi Hüsman | Gümülcine | Siyasal Bilgiler Okulu | DP | IV. Menderes | 09.12.1955-25.11.1957 |
Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti | Hadi Hüsman | Gümülcine | Siyasal Bilgiler Okulu | DP | V. Menderes | 25.11.1957-27.05.1960 |
Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı | Fethi Aşkın | Kandıra | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | --- | I. Gürsel | 30.05.1960-05.01.1961 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Fethi Aşkın | Kandıra | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | --- | II. Gürsel | 05.01.1961-20.11.1961 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Şevket Pulatoğlu | Yomra | Yüksek İktisat ve Ticaret Okul | C. Sen. Üyesi | VIII. İnönü | 20.11.1961-25.06.1962 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Orhan Öztrak | Malkara | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | CHP | IX. İnönü | 25.06.1962-25.12.1963 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Mehmet Yüceler | Kayseri | Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi | AP | X. İnönü | 25.12.1963-20.02.1965 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Ahmet Topaloğlu | Osmaniye | Siyasal Bilgiler Okulu | AP | Ürgüplü | 20.02.1965-27.10.1965 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | İbrahim Tekin | Adana | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | AP | I. Demirel | 27.10.1965-10.12.1968 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Nahit Menteşe | Milas | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi | AP | I. Demirel | 10.12.1968-03.11.1969 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Ahmet İhsan Birincioğlu | Trabzon | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi | AP | II. Demirel | 03.11.1969-06.03.1970 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Ahmet İhsan Birincioğlu | Trabzon | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi | AP | III. Demirel | 06.03.1970-26.03.1971 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Haydar Özalp | Niğde | Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi | AP | I. Erim | 26.03.1971-11.12.1971 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Haydar Özalp | Niğde | Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi | AP | II. Erim | 11.12.1971-22.05.1972 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Haydar Özalp | Niğde | Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi | AP | Melen | 22.05.1972-15.04.1973 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Fethi Çelikbaş | Burdur | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | C. Sen. Üyesi | Talu | 15.04.1973-26.01.1974 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Mahmut Türkmenoğlu | İzmir | İstanbul Teknik Ü. Makine Fakültesi | CHP | I. Ecevit | 26.01.1974-17.11.1974 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Baran Tuncer | Bayburt | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi | TBMM Dışından | Irmak | 17.11.1974-31.03.1975 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Orhan Öztrak | Malkara | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | TBMM Dışından | IV. Demirel | 31.03.1975-21.06.1977 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Mehmet Can | Dünek | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi | CHP | II. Ecevit | 21.06.1977-21.07.1977 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Gün Sazak | Eskişehir | ABD’de California State Polytekhnic | TBMM Dışından | V. Demirel | 21.07.1977-05.01.1978 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Tuncay Mataracı | Rize | Rize İnşaat Tekniker Okulu | Bağımsız | III. Ecevit | 05.01.1978-12.11.1979 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Ahmet Çakmak | Bolu | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi | AP | VI. Demirel | 12.11.1979-12.09.1980 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Recai Baturalp | İstanbul | Harp Akademisi | --- | Ulusu | 20.09.1980-23.12.1981 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Ali Hüsrev Bozer | Ankara | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | --- | Ulusu | 23.12.1981-13.05.1983 |
Gümrük ve Tekel Bakanlığı | Cafer Tayyar Sadıklar | Niğde | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Hukuk Fakültesi | --- | Ulusu | 21.05.1983-13.12.1983 |
Maliye ve Gümrük Bakanlığı | Vural Turgut Arıkan | Aydın | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi | ANAP | I. Özal | 13.12.1983-26.10.1984 |
Maliye ve Gümrük Bakanlığı | Ahmet Kurtcebe Alptemoçin | İstanbul | Orta Doğu Teknik Ü. Makine Fakültesi | ANAP | I. Özal | 26.10.1984-21.12.1987 |
Maliye ve Gümrük Bakanlığı | Ahmet Kurtcebe Alptemoçin | İstanbul | Orta Doğu Teknik Ü. Makine Fakültesi | ANAP | II. Özal | 21.12.1987-30.03.1989 |
Maliye ve Gümrük Bakanlığı | Ekrem Pakdemirli | İzmir | Orta Doğu Teknik Ü. Makine Müh. Böl. | ANAP | II. Özal | 30.03.1989-09.11.1989 |
Maliye ve Gümrük Bakanlığı | Ekrem Pakdemirli | İzmir | Orta Doğu Teknik Ü. Makine Müh. Böl. | ANAP | Akbulut | 09.11.1989-29.03.1990 |
Maliye ve Gümrük Bakanlığı | Adnan Kahveci | Trabzon | İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi | ANAP | Akbulut | 29.03.1990-23.06.1991 |
Maliye ve Gümrük Bakanlığı | Adnan Kahveci | Trabzon | İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi | ANAP | I. Yılmaz | 23.06.1991-20.11.1991 |
Maliye ve Gümrük Bakanlığı | Sümer Oral | İzmir | İstanbul Ü. İktisat Fak. İşletme Maliye B. | DYP | VII. Demirel | 20.11.1991-16.05.1993 |
Maliye ve Gümrük Bakanlığı | İsmet Attila | Afyonkarahisar | Sosyal Hizmetler Akademisi | DYP | I. Çiller | 25.06.1993-05.10.1995 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Abdullah Aykon Doğan | Isparta | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat ve Maliye B. | DYP | II. Çiller | 05.10.1995-30.10.1995 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Abdullah Aykon Doğan | Isparta | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat ve Maliye B. | DYP | III. Çiller | 30.10.1995-06.03.1996 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Yaman Törüner | Ankara | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat ve Maliye B. | DYP | II. Yılmaz | 06.03.1996-28.06.1996 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Namık Kemal Zeybek | Bayburt | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | DYP | Erbakan | 28.06.1996- 30.06.1997 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Rifat Serdaroğlu | İzmir | İzmir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Maliye B. | DTP | III. Yılmaz | 30.06.1997-11.01.1999 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Şükrü Sina Gürel | İzmir | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü | DSP | IV. Ecevit | 11.01.1999-28.05.1999 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Mehmet Keçeciler | Konya | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi | ANAP | V. Ecevit | 28.05.1999- 18.11.2002 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Kürşat Tüzmen | Ankara | Orta Doğu Teknik Üniversitesi İşletme Bölümü | AK Parti | Gül | 18.11.2002- 14.03.2003 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Kürşad Tüzmen | Ankara | Orta Doğu Teknik Üniversitesi İşletme Bölümü | AK Parti | I. Erdoğan | 14.03.2003-29.08.2007 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Kürşad Tüzmen | Ankara | Orta Doğu Teknik Üniversitesi İşletme Bölümü | AK Parti | II. Erdoğan | 29.08.2007-02.05.2009 |
Gümrüklerden Sorumlu Devlet Bakanı | Mehmet Zafer Çağlayan | Muş | Gazi Ü. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü | AK Parti | II. Erdoğan | 02.05.2009-06.07.2011 |
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı | Hayati Yazıcı | Rize | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi | AK Parti | III. Erdoğan | 06.07.2011- 29.08.2014 |
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı | Nurettin Canikli | Giresun | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat ve Maliye B. | AK Parti | I. Davutoğlu | 29.08.2014- 28.08.2015 |
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı | Cenap Aşçı | Aksaray | İstanbul Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi B. | TBMM Dışından | II. Davutoğlu | 28.08.2015- 24.11.2015 |
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı | Bülent Tüfenkci | Malatya | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | AK Parti | III. Davutoğlu | 24.11.2015- 24.05.2016 |
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı | Bülent Tüfenkci | Malatya | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | AK Parti | Yıldırım | 24.05.2016- 09.07.2018 |
Ticaret Bakanlığı | Ruhsar Pekcan | Manisa | İstanbul Teknik Ü. Elektrik Fakültesi | --- | Erdoğan C. Kabinesi | 09.07.2018- |
Kaynakça
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/basbakanlik__tarihi.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/dunden_bugune_basbakanlik.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_1.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_2.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_3.pdf Erişim: 30. 11. 2020 https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_4.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_5.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_6.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_7.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_8.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_9.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_10.pdf Erişim: 30. 11. 2020
https://www.hmb.gov.tr/maliye-bakanlari Erişim: 04. 12. 2020
https://www.hmb.gov.tr/bakanlik-tarihcesi Erişim: 04. 12. 2020
https://ticaret.gov.tr/kurumsal/tarihce Erişim: 16. 12. 2020
https://ggm.ticaret.gov.tr/kurumsal/tarihce Erişim: 16. 12. 2020
http://strateji.gtb.gov.tr/data/51ed4387487c8e119845533a/gtb%20stratejik%20plan%202013-2017.pdf Erişim: 16. 12. 2020