Mehmet Şemsettin Günaltay Kimdir? Nereli, Kitapları, Hayatı, Ölümü
Mehmet Şemsettin Günaltay, Türkiye Cumhuriyeti 8. Başbakanı, siyasetçi, devlet adamı, öğretim üyesi, yazar.
1883 yılında Erzincan’ın Kemaliye (Eğin) İlçesi’nde doğdu. Babası Müderris İbrahim Ethem Bey, annesi Saliha Hanım’dır.
Eğitim Hayatı
Üsküdar Ravza-yı Terakki Mektebi’ni ve Vefa İdadisi’ni bitirdi. 1905 yılında Daru’l-Muallimin-i Aliye’den (Yüksek Muallim Mektebi) mezun oldu. Maarif Nezareti tarafında 1909 yılında öğrenim için İsviçre’ye gönderildi. Lozan Üniversitesi’nde Doğa Bilimleri okudu.
Çalışma Hayatı
Darüşşafaka Hendese Öğretmeni, Lefkoşe İdadisi Tabiiyyat Bilgisi Öğretmeni, Müdür Yardımcısı ve Müdürü, Midilli İdadisi, İzmir Lisesi ve İstanbul Gelenbevi Lisesi Müdürü, İstanbul Dâru’l-Fünûn Edebiyat Şubesi Türk Tarihi ve Medeniyeti Müdürü olarak görevde bulundu. Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih (Ordinaryüs) Profesörü, Süleymaniye Medresesi Dinler Tarihi Müderrisi, Şeriye Bakanlığı Tetkikat ve Telifat Müderrisi olarak görev yaptı.
İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi Müderrisliği Genel Kâtibi ve İlahiyat Fakültesi Başkanı, Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti Kurucu Üyesi ve Başkanı olarak görevde bulundu.
Siyaset Hayatı
Osmanlı Meclis-i Mebusan’da 3. Dönem Ertuğrul Mebusu olarak görev yaptı. 1918 yılında Osmanlı Mebusan Meclisi’nde İdare Memuru oldu. Osmanlı Meclisi Mebusan işgal edilene kadar bu görevinde kaldı.
2. Dönem ara seçimlerde Sivas Milletvekili seçilerek Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmalarına katıldı. 2 Eylül 1927 (3. Dönem), 25 Nisan 1931 (4. Dönem), 8 Şubat 1935 (5. Dönem), 26 Mart 1939 (6. Dönem), 28 Şubat 1943 (7. Dönem) ve 21 Temmuz 1946 (8. Dönem) tarihlerinde yapılan seçimlerde yeniden Sivas Milletvekili, 14 Mayıs 1950 (9. Dönem) tarihinde yapılan seçimlerde ise Erzincan Milletvekili seçildi.
5. Dönemde Teşkilatı Esasiye Encümeni Reisi (Anayasa Komisyonu Başkanı), 6. ve 8. Dönemde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanvekili olarak görev yaptı.
Başbakanlığı
17. Hükümet’in Başbakan’ı Hasan Hüsnü Saka’nın istifası üzerine Cumhurbaşkanı Mustafa İsmet İnönü, hükümeti kurma görevini Sivas Milletvekili Mehmet Şemsettin Günaltay’a verdi. Mehmet Şemsettin Günaltay, 16 Ocak 1949 tarihinde 18. Hükümet’i kurdu. Türkiye Cumhuriyeti 8. Başbakanı oldu. Başbakanlık görevini, 22 Mayıs 1950 tarihine kadar sürdürdü.
6 Ocak 1961 – 15 Ekim 1961 tarihleri arasında Kurucu Meclis Cumhuriyet Halk Partisi Temsilciliği yaptı. Cumhuriyet Senatosu İstanbul Üyeliğine atandı. Göreve başlamadan vefat etti.
Eşi ve Çocukları
Evli ve dört çocuk babasıydı.
Fransızca, Arapça ve Farsça biliyordu.
Kitapları
- Fennin En Son Keşfiyatından (1912)
- Hurafattan Hakikate (1916)
- Tarih-i Edyan (1922)
- İslam Tarihi (1922)
- Mufassal Türk Tarihi (1922)
- Maziden Atiye (1923)
- İslam’da Tarih ve Müverrihler (1923)
- Müntehab-ı Kıraat (1923)
- Felsefe-i Ûla İsbat-ı Vacib ve Ruh Nazariyeleri (1923)
- İslam Dini Tarihi (1924)
- Zulmetten Nura (1925)
- Müslümanlığın Çıktığı ve Yayıldığı Zamanlarda Orta Asya’nın Umumi Vaziyeti ( 1933)
- Mezopotamya-Sümerler: II. Babil İmparatorluğu (1934)
- Suriye ve Palestin (1934)
- Türk Tarihinin Ana Hatları Eserinin Müsveddeleri (1934)
- İbraniler (1936)
- Türk Tarihihin İlk Devirleri Uzak Şark, Kadim Çin ve Hind (1937)
- Türk Tarihinin İlk Devirlerinden Yakın Şark, Elam ve Mezopotamya (1937)
- Türk Tarih Tezi Hakkındaki İnhitatların Mahiyeti ve Tezin Kati Zaferi (1938)
- İbn-i Sina’nın Şahsiyeti ve Milliyeti Meselesi (1940)
- Yakın Şark II Anadolu, En Eski Çağlardan Ahameniş’ler İstilasına Kadar (1946)
- Yakın Şark III. Suriye ve Filistin (1947)
- İran Tarihi (1948)
- Yakın Şark IV, Hürriyet Mücadeleleri (1958)
- Persler’den Romalılara Kadar: Selevkaslar, Nebatiler, Galatalar, Bitinya ve Bergana Krallıkları (1951)
- Hürriyet Mücadelesi (1958)
Mehmet Şemsettin Günaltay’ın Sırât-ı Müstakîm ve Sebîlürreşâd, Dârülfünun İlâhiyat Fakültesi Mecmuası, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi Dergisi, Türk Tarih Kurumu Belleten, Düşünce Dergisi ve İslâm Dergisi’nde çok sayıda makalesi yayınlandı.
Ölümü
19 Ekim 1961 tarihinde İstanbul’da vefat etti. Ankara’da Cebeci Asri Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Kaynakça
https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Yeni%20klas%C3%B6r/Cilt1.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Yeni%20klas%C3%B6r/Cilt2.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_1.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt4/Cilt4.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt3.pdf
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/basbakanlik__tarihi.pdf
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/dunden_bugune_basbakanlik.pdf
https://islamansiklopedisi.org.tr/gunaltay-mehmet-semsettin
http://isamveri.org/pdfdrg/D02370/2002_5/2002_5_AYDINI.pdf
http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt8/sayi38pdf/2tarih_siyaset_uluslararasiiliskiler/ozucetin_yasar.pdf
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/222253
http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt8/sayi38pdf/2tarih_siyaset_uluslararasiiliskiler/ozucetin_yasar.pdf
