Mustafa İsmet İnönü Kimdir? Nereli, Ölümü, Hayatı, Biyografisi
Mustafa İsmet İnönü, Türkiye Cumhuriyeti 2. Cumhurbaşkanı, ilk başbakan, siyasetçi, asker.
24 Eylül 1884 tarihinde İzmir’de doğdu. Babası Reşit Bey, annesi Cevriye Hanım’dır. Dört kardeşi bulunmaktadır.
Eğitim Hayatı
Eğitim hayatına Sivas’ta başladı. 1895 yılında Sivas Askeri Rüşyiye’sini, 1901 yılında ise Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun’u bitirdi. 1906 yılında Erkân-ı Harbiyye’den mezun oldu.
Askeri Hayatı
Yüzbaşı rütbesiyle Edirne’de bulunan 2. Ordu’da göreve başladı. 1912 yılında binbaşılığa yükseltildi. Yemen Kuvvetleri Kurmay Başkanlığı’na getirildi. 1915 yılında albaylığa yükseldi. 1918 yılında Harbiye Nezareti Müsteşarlığı’na atandı. Mondros Ateşkes Anlaşması’nın imzalanması sonucu birçok subay gibi işsiz kaldı.
Kurtuluş Savaşı Dönemi Yaşamı
İsmet İnönü, Mustafa Kemal Atatürk’ün kurtuluş mücadelesi daveti üzerine 1920 yılında Ankara’ya gitti. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan Büyük Millet Meclisi’ne Edirne Mebusu olarak katıldı.
3 Mayıs 1920 tarihinde Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekili oldu. I. İnönü Zaferi ile Yunanlıların ilerleyişini durdurdu. Tümgeneralliğe terfi etti. 1 Nisan 1921 tarihinde II. İnönü Zaferi’ni kazandı. 26 Ekim 1922 tarihinde Hariciye Vekili oldu. Lozan Barış Konferansı’nda Türk tarafını temsil etti.
Siyasi Hayatı
Cumhuriyetin ilanından sonra Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, hükümeti kurma görevini Malatya Milletvekili Mustafa İsmet İnönü’ye verdi. Mustafa İsmet İnönü, 30 Ekim 1923 tarihinde 1. Hükümet’i (I. İnönü Hükümeti) kurdu. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ilk Başbakanı (Başvekili) oldu.
6 Mart 1924 tarihinde 2. Hükümet’i (II. İnönü Hükümeti), 3 Mart 1925 tarihinde 4. Hükümet’i (III. İnönü Hükümeti), 1 Kasım 1927 tarihinde 5. Hükümet’i (IV. İnönü Hükümeti), 27 Eylül 1930 tarihinde 6. Hükümet’i (V. İnönü Hükümeti), 4 Mayıs 1931 tarihinde 7. Hükümet’i (VI. İnönü Hükümeti), 1 Mart 1935 tarihinde 8. Hükümet’i (VII. İnönü Hükümeti), 20 Kasım 1961 tarihinde 26. Hükümet’i (VIII. İnönü Hükümeti), 25 Haziran 1962 tarihinde 27. Hükümet’i (IX. İnönü Hükümeti) ve 25 Aralık 1963 tarihinde 28. Hükümet’i (X. İnönü Hükümeti) kurdu. Mustafa İsmet İnönü, bu yönüyle en fazla hükümet kuran ve en uzun süre başbakanlık yapan kişi oldu.
21 Haziran 1934 tarihinde Soyadı Kanunu’nun çıkarılması ile Mustafa Kemal Atatürk kendisine “İnönü” soyadını verdi.
Mustafa İsmet İnönü, 11 Kasım 1938 tarihinde Cumhurbaşkanı seçildi. 26 Aralık 1938 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi’nin olağanüstü kongresinde “Değişmez Başkan ve Milli Şef” unvanlarını aldı. 22 Mayıs 1950 tarihinde Cumhurbaşkanlığı görevinden ayrıldı.
Eşi ve Çocukları
1916 yılında Mevhibe Hanım ile evlendi. İzzet (1919-1921), Ömer (1924-2004), Erdal (1926-2007) ve Özden (1930-) adında dört çocuk babasıydı.
Ölümü
Mustafa İsmet İnönü, 25 Aralık 1973 tarihinde kalp krizi nedeniyle Ankara’da Pembe Köşk’te vefat etti. Cenazesi, 27 Aralık 1973 tarihinde düzenlenen devlet töreni ile Anıtkabir’de toprağa verildi.
Kaynakça
https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanlarimiz/ismet_inonu/
https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Yeni%20klas%C3%B6r/Cilt1.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Yeni%20klas%C3%B6r/Cilt2.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/hukumetler/hukumetler_cilt_1.pdf
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/basbakanlik__tarihi.pdf
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/dunden_bugune_basbakanlik.pdf
http://www.ismetinonu.org.tr/
http://www.mfa.gov.tr/sayin-ismet-inonu-_pasa__nin-ozgecmisi.tr.mfa
https://www.tbmm.gov.tr/kutuphane/genel_secim.html
https://islamansiklopedisi.org.tr/inonu-mustafa-ismet
file:///E:/B%C4%B0YOGRAF%C4%B0/GALER%C4%B0%20DOSYASI/dunden_bugune_basbakanlik.pdf
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/9986
Uslubaş, Tolga (2013) Geçmişten Günümüze Türkiye, Venedik Yayınları, İstanbul
