Refik Halit Karay Kimdir? Edebi Kişiliği, Eserleri, Hikayeleri

Refik Halit Karay, yazar, devlet adamı.

15 Mart 1888 tarihinde, İstanbul Beyoğlu’nda doğmuştur. Babası Mehmet Halid Bey, annesi ise Nefise Ruhsar Hanım’dır. Babası, Maliye Başveznedarlığı ve Osmanlı Bankası Nazırlığı görevlerinde bulunmuştur.

Eğitim Hayatı

İlköğrenimine Vezneciler’de Şemsülmaârif Mektebi’nde başlamıştır. Göztepe’de bulunan Taşmektep ve Galatasaray Mekteb-i Sultanisi’nde öğrenim görmüştür. Mekteb-i Hukuk’a kaydolmuş ama okulu yarıda bırakmıştır.

Çalışma Hayatı

Memuriyete, Maliye Nezareti Devair-i Merkeziyye Kalemi’nde başlamıştır. II. Meşrutiyet’in ilânıyla memuriyeti bırakmış ve Servet-i Fünun ve Tercümân-ı Hakikat gazetelerinde çalışmıştır. Son Havadis Gazetesi’ni çıkarmıştır.

1913 yılında, İttihat ve Terakki Partisi’ni hicveden yazılarından dolayı Sadrazam Mahmud Şevket Paşa’nın öldürülmesi bahane edilerek Sinop’a sürgün edilmiştir. Sürgün cezası Çorum, Ankara ve Bilecik’te devam etmiştir. 1918 yılında, Ziya Gökalp’ın aracılığıyla sürgün cezası kaldırılmaksızın İstanbul’da ikametine izin verilmiştir. İstanbul’a döndüğünde Robert Koleji’nde Türkçe Öğretmeni olarak görev almıştır. Zaman Gazetesi’nde İttihat ve Terakki Partisi’ni eleştiren yazılar yazmıştır.

1919 yılında, Posta Nezareti Genel Müdürü olmuştur. Kısa bir süre sonra görevi bırakmış ve Alemdar Gazetesi’nde fıkralar yayımlamıştır. 1920 yılında, Posta Telgraf Umum Müdürü olmuştur. Posta Telgraf Umum Müdürlüğü görevinde Milli Mücadele aleyhinde yaptığı faaliyetlerden dolayı “Yüzellilikler” listesinde yer almış ve sürgün edilmiştir. 1922 yılında Beyrut’a gitmiştir. 1938 yılında, yürürlüğe giren Af Kanunu ile İstanbul’a dönmüştür.

Edebi Kişiliği

Refik Halit Karay, hikâye, roman, tiyatro, mizah, hiciv, anı, fıkra vb. türlerde çok sayıda eser kaleme almıştır. Başlangıçta Fecr-i Ati topluluğu üyesiyken sonrasında Milli Edebiyat topluluğunda yer almıştır. Memleket Hikâyeleri adlı eseri, Anadolu’yu yansıtan ilk hikâyelerdir. Eserlerinde Anadolu insanının özellikleri, toplumsal yaşam ve Anadolu’nun mekânsal güzellikleri tasvir edilmiştir. Eserlerini konuşma diliyle yazmıştır. Sürükleyici bir anlatımı vardır.

Eşi ve Çocukları

İlk evliliğini Nazıma Hanım ile ikinci evliliğini ise Nihal Hanım ile yapmıştır. İkinci evliliğinden Ömer Uğur (1933) adında bir oğlu dünyaya gelmiştir.

Ölümü

18 Temmuz 1965 tarihinde, vefat etmiştir. İstanbul’da Zincirlikuyu Asrî Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.

Hikâyeleri

• Memleket Hikâyeleri (1919)
• Gurbet Hikâyeleri (1940)

Romanları

• İstanbul’un Bir Yüzü (1920)
• Yezid’in Kızı (1937)
• Çete (1939)
• Sürgün (1941)
• Anahtar (1947)
• Bu Bizim Hayatımız (1950)
• Nilgün (1950)
• Yer Altında Dünya Var (1953)
• Dişi Örümcek (1953)
• Bugünün Saraylısı (1954)
• 2000 Yılın Sevgilisi (1954)
• İki Cisimli Kadın (1955)
• Kadınlar Tekkesi (1956)
• Karlı Dağdaki Ateş (1956)
• Dört Yapraklı Yonca (1957)
• Sonuncu Kadeh (1965)
• Yerini Seven Fidan (1977)
• Yüzen Bahçe (1981)
• Ekmek Elden Su Gölden
• Ayın On Dördü

Tiyatro

• Deli (1929)
• Tiryaki Hasan Paşa ve Kanije Müdafaası

Hatıraları

• Minelbab İlelmihrab (1964)
• Bir Ömür Boyunca (1990)

Mizah ve Hiciv

• Sakın Aldanma İnanma Kanma (1915)
• Kirpinin Dedikleri (1916)
• Ago Paşa’nın Hatıraları (1918)
• Av Peşinde (1918)
• Guguklu Saat (1922)
• Tanıdıklarım (1922)

Kaynakça

https://islamansiklopedisi.org.tr/karay-refik-halit Erişim: 12. 04. 2021
https://dosyayukleme.ahievran.edu.tr/dosyalar/19-NESRiN_ATEs.pdf Erişim: 12. 04. 2021
https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/1405/3/524404%2B.pdf Erişim: 12. 04. 2021
http://acikerisim.kirklareli.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.11857/1287/553845.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim: 12. 04. 2021
http://esgici.net/022_011/Serif%20Aktas%20%20Refik%20Halid%20Karay.pdf Erişim: 12. 04. 2021
https://tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2014/08/20140829.pdf Erişim: 12. 04. 2021
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/188125 Erişim: 12. 04. 2021
https://openaccess.iku.edu.tr/bitstream/handle/11413/674/GuluzarIyio%C4%9FluYLtez.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim: 12. 04. 2021
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/26016.pdf Erişim: 12. 04. 2021
https://ataturkilkeleri.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2016/12/Refik-Halit-Karay%E2%80%99%C4%B1n-Eserlerinde-Bat%C4%B1-%C4%B0mgesi.pdf Erişim: 12. 04. 2021