Reyhani Kimdir? Edebi Kişiliği, Şiirleri, Hayatı

Reyhani, halk ozanı.

1934 yılında, Erzurum’un Pasinler İlçesi’nin Alvar Köyü’nde dünyaya gelmiştir. Bazı kaynaklarda doğum yılı 1932 olarak gösterilmiştir. Asıl adı, Yaşar Reyhanî’dir. Babası Recep Bey, annesi ise Yıldız Hanım’dır. Âşık Reyhanî, 1960 yılında, “Yılmaz” olan soyadını mahlas olarak kullandığı “Reyhanî” olarak değiştirmiştir. Çocukluğu, Pasinler İlçesine bağlı Tepecik Köyü ile Horasan İlçesi’ne bağlı Aşağı Tahir Hoca Köyü’nde geçmiştir.

Eğitim Hayatı

Eğitimine Aşağı Tahir Hoca Köyü’nde başlamıştır. İlkokul öğrenimi için Horasan’ın merkezine gidip gelmiştir. İlkokulu, üçüncü sınıfta bırakmak zorunda kalmıştır. 1960’lı yıllarda, ilk ve ortaokul diplomasını dışarıdan bitirme sınavları ile almıştır.

Çalışma Hayatı

Reyhanî, küçük yaşta köylerine gelen âşıkları dinleyerek âşıklığa ilgi duymuştur. 18 yaşlarında şiir yazmaya ve söylemeye başlamıştır. Pasinler ilçe merkezinde bulunan kahvehanelerde dönemin ünlü âşıklarından Bayburtlu Hicrani, Sarıkamışlı Dursun Cevlani, Yusufelili Ali Huzuri, Posoflu Müdami, Kağızmanlı Cemal Hoca, Karslı Âşık Gülistan, Ardanuçlu Efkâri ile tanışma imkânı bulmuştur.

1955-1956 yılları arasında, Ankara Etimesgut’ta askerlik görevini tamamlamıştır. Askerlik dönüşü Erzurum’un Yukarı Habip Efendi Mahallesi’ne yerleşmiştir. Erzurum’da çeşitli kahvelerde saz çalıp şiirler okumuş ve hikâyeler anlatmıştır. 1967 yılında, Erzurum Belediyesi’nde memur olarak çalışmaya başlamıştır. Bir yıl sonra bu görevinden ayrılmıştır.

1976 yılında, Erzurum Halk Ozanları Kültür Derneği Başkanı olmuştur. Aynı yıl, Erzurum’un Gölbaşı semtinde Âşık Nuri Çıraği ile birlikte âşıklar kahvesini açmıştır. 1989 yılında, Bursa’ya yerleşmiştir.

Edebi Kişiliği

Âşıklığı, âşık programlarında gördüklerini taklit ederek öğrenmiş ve zamanla kendisini yetiştirmiştir. İlk dönem de, “Dertli” mahlasını kullanmıştır. Bayburtlu Hicranî, “senin ismin bir çiçek ismine benzesin” diyerek “Reyhanî” mahlasını teklif etmiştir. Bundan sonra şiirlerinde “Reyhanî” mahlasını kullanmaya başlamıştır. Usta olarak, Hicrani’yi kabul etmektedir. Nihani, Cemal Hoca, Huzuri, Dursun Cevlani ve Turan Şahbaz’dan etkilendiğini belirtmiştir. Firgani, Merami, Nafiz Yıldız, Rahim Sağlam, Laçin Aladağlı çırağı olan âşıklardır. Merami ve Firgani’nin mahlasları, Reyhanî tarafından verilmiştir.

Reyhanî, yurdun dört bir tarafında programlara katılmıştır. Almanya, ABD, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, İran, İsveç, İsviçre, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Macaristan, Norveç, Suudi Arabistan, Türkmenistan vb. birçok ülkede düzenlenen programda yer almıştır. Reyhanî, çok sayıda ödül kazanmıştır. Plak, kaset ve CD’leri çıkmıştır. TRT tarafından hazırlanan iki ayrı belgeseli bulunmaktadır.

Eşi ve Çocukları

Yirmi yaşlarında Sarıkamış’ın Balabantaş (Keçesor) Köyü’nden Rabia Hanım ile evlenmiştir. Mansur, Meryem, Yasemin, Leyla, Yüksel, Ozan ve Hülya adında yedi çocuğu dünyaya gelmiştir. 1970 yılında İlkin Manya (Âşık Sarıcakız) ile evlenmiştir. Bu evlilik kısa sürmüştür. 1995 yılında, oğlu Yüksel vefat etmiştir.

Ölümü

10 Aralık 2006 tarihinde, Bursa’da vefat etmiştir. Bursa’nın Yıldırım İlçesi’nin Değirmenönü (Cumalıkızık) Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.

Ödülleri

• İstanbul Gazeteciler Cemiyeti, “Altın Saz Ödülü” (1972)
• ABD Michigan Üniversitesi Orta Doğu ve Kuzey Afrika Araştırmaları Bölümü, “Fahri Öğretmenlik” (1992)

Şiir Kitapları

• Alvarlı Reyhanî Divanı (1963)
• Böyle Bağlar (1971)
• Kervan (1988)

Kaynakça

http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yasar-reyhani Erişim: 05. 04. 2021
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/602347 Erişim: 05. 04. 2021
https://erzurum.ktb.gov.tr/Eklenti/52685,dilaver-duzgun-asik-yasar-reyhani-hayati-sanati-ve-siir-.pdf?0 Erişim: 05. 04. 2021
https://acikerisim.sakarya.edu.tr/bitstream/handle/20.500.12619/90004/T08262.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim: 05. 04. 2021
https://www.acarindex.com/pdfler/acarindex-3503b472-0269.pdf Erişim: 05.04.2021
http://www.turkulife.com.tr/wp-content/uploads/2020/02/T%C3%BCrk%C3%BC-Life-Kapak-Aral%C4%B1k-2019-2.pdf Erişim: 05.04.2021
http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/metin_turan_reyhani.pdf Erişim: 05.04.2021
https://www.academia.edu/17336266/%C3%82%C5%9EIK_REYH%C3%82N%C3%8E_T%C3%9CRK%C3%9CLER%C4%B0N%C4%B0N_MAK%C3%82M_US%C3%9BL_VE_VEZ%C4%B0N_Y%C3%96N%C3%9CNDEN_ANAL%C4%B0Z%C4%B0_ANALYSIS_OF_ASHIK_REYHANI_S_FOLK_SONGS_IN_TERMS_OF_MAQAM_USUL_AND_METER Erişim: 05.04.2021