Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu ve Cumhurbaşkanlarımız
Cumhuriyet bir devlet biçimidir. Halkın egemenliği kendi elinde tuttuğu ve kendisini yönetecek olan temsilcilerini seçebildiği bir yönetim sistemidir. Cumhur, “kalabalık”, “halk” anlamına gelmektedir. Dilimize Arapça’dan geçmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları listesi aşağıdadır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu
650 yıl üç kıtada hüküm sürmüş olan Osmanlı İmparatorluğu’nun I. Cihan Harbi’nden yenik çıkmasıyla yıkılma süreci hızlanmıştır. Anadolu’dan başlatılan kurtuluş mücadelesi yeni Türk Devleti’nin temellerinin atılmasını sağlamıştır. Mustafa Kemal Atatürk öncülüğünde I. Millet Meclisi kurulmuş ve işgal devletlerine yönelik Kurtuluş Savaşı mücadelesi verilmiştir. 21 Ocak 1921 tarihinde kabul edilen 1921 Anayasası’nın birinci maddesinde “Hâkimiyet bilâ kaydü şart milletindir” hükmüne yer verilmiştir. Yani 1921 Anayasası’nda devletin kuruluşunda “hakimiyetin kayıtsız ve şartsız millette” ait olduğu kabul edilmiş ve yeni bir devlet şeklinin kurulacağının işareti verilmiştir. 24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Antlaşması’nın imzalanmasıyla yeni Türk Devleti’nin bağımsızlığı kabul edilmiştir. Bundan sonraki süreçte, devletin yönetim şeklinin bütün açıklığıyla belirlenmesi ve ilan edilmesi gerekmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk, 28 Ekim 1923 günü akşamı Çankaya Köşkü’nde verdiği yemekte arkadaşlarına, “Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz” diyerek, ilk mesajı vermiştir. 29 Ekim 1923 günü saat 20.30’da Cumhuriyet ilan edilmiş ve Mustafa Kemal Atatürk, oybirliğiyle Cumhurbaşkanlığı’na seçilmiştir. 19 Nisan 1925 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen yasayla 29 Ekim günü “Cumhuriyet Bayramı” olarak kabul edilmiştir. 29 Ekim 1925 tarihinden günümüze 29 Ekim günü yurdun her tarafında ve dış temsilciliklerde Cumhuriyet Bayramı olarak kutlanmaktadır.
Cumhuriyetin ilan edildiği ilk günden günümüze kadar 12 Cumhurbaşkanı görev almıştır. En uzun süre Cumhurbaşkanlığını Mustafa Kemal Atatürk yapmıştır. En kıza süre Cumhurbaşkanlığı yapan ise Turgut Özal’dır. Mustafa Kemal Atatürk ile Turgut Özal Cumhurbaşkanlığı görevi başında vefat etmiştir.
Cumhurbaşkanları Listesi
| Sıra | Cumhurbaşkanlarımız | Okulu | Doğum Yeri | Görev Süresi | Yıl – Ay - Gün | Toplam Gün Sayısı |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Mustafa Kemal Atatürk | Harp Akademisi | Selanik | 29 Ekim 1923 | 15 yıl 11 gün | 5491 |
| 10 Kasım 1938 | ||||||
| 2 | Mustafa İsmet İnönü | Harp Akademisi | İzmir | 11 Kasım 1938 | 11 yıl 6 ay 11 gün | 4210 |
| 22 Mayıs 1950 | ||||||
| 3 | Mahmut Celal Bayar | İpek Meslek Yüksek Okulu | Bursa | 22 Mayıs 1950 | 10 yıl 5 gün | 3659 |
| 27 Mayıs 1960 | ||||||
| 4 | Cemal Gürsel | Harp Akademisi | Erzurum | 27 Mayıs 1960 | 5 yıl 10 ay 1 gün | 2132 |
| 28 Mart 1966 | ||||||
| 5 | Cevdet Sunay | Harp Akademisi | Erzurum | 28 Mart 1966 | 7 yıl | 2557 |
| 28 Mart 1973 | ||||||
| 6 | Fahri Korutürk | Deniz Harp Akademisi | İstanbul | 6 Nisanl 1973 | 7 yıl | 2557 |
| 6 Nisan 1980 | ||||||
| 7 | Ahmet Kenan Evren | Harp Akademisi | Manisa | 9 Kasım 1982 | 7 yıl | 2557 |
| 9 Kasım 1989 | ||||||
| 8 | Turgut Özal | İstanbul Teknik Ü. Elektrik Mühendisliği | Malatya | 9 Kasım 1989 | 3 yıl 5 ay 8 gün | 1255 |
| 17 Nisan 1993 | ||||||
| 9 | Süleyman Sami Demirel | İstanbul Teknik Ü. İnşaat Mühendisliği | Isparta | 16 Mayıs 1993 | 7 yıl | 2557 |
| 16 Mayıs 2000 | ||||||
| 10 | Ahmet Necdet Sezer | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi | Afyon | 16 Mayıs 2000 | 7 yıl 3 ay 12 gün | 2660 |
| 28 Ağustos 2007 | ||||||
| 11 | Abdullah Gül | İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi | Kayseri | 28 Ağustos 2007 | 7 yıl | 2557 |
| 28 Ağustos 2014 | ||||||
| 12 | Recep Tayyip Erdoğan | Marmara Ü. İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi | İstanbul | 28 Ağustos 2014 | --- | --- |
| --- |
Kaynakça
https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanlarimiz/
https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa21.htm
https://anayasa.tbmm.gov.tr/1921.aspx
http://www.atam.gov.tr/duyurular/cumhuriyetin-ilani
http://www.ait.hacettepe.edu.tr/egitim/ait203204/II1.pdf
