Yaz Olimpiyat Oyunları Türkiye Tarihçesi – Madalya ve Sporcu Listesi
Yaz olimpiyat oyunları branşları, tarihçesi, branşlardaki ilk madalyalar, katılan sporcular ve madalya listesine dair bilgiler…
Günümüzde düzenlenen olimpiyatların kökeni Antik Yunan’da yapılan şenliklere dayanmaktadır. Isparta Kralı Likorgos’un önerisi ile M.Ö. 776 yılında Yunanistan’ın Olimpia Bölgesi’nde yapılan şenlik tarihteki ilk olimpiyat oyunlarını temsil etmektedir. İlk modern olimpiyat oyunları 1896 yılında Yunanistan’ın başkenti Atina’da yapılmıştır. Modern olimpiyat oyunlarının kurucusu Baron Pierre de Coubertın’dir.
Olimpiyat Oyunlarına Katılan İlk Türk Sporcu
Osmanlı Devleti’ni olimpiyatlarda temsil eden ilk sporcu Aleko Mulos olmuştur. Aleko Mulos 1908 yılında Londra’da düzenlenen olimpiyatlara cimnastik branşında katılmıştır. Osmanlı Devleti’nden resmi olarak Türk sporcular ilk kez 1912 yılında Stockholm’de düzenlenen olimpiyat oyunlarına katılmıştır. Bu olimpiyat oyunlarında Osmanlı Devleti’ni atletizm branşında Vahram Papazyan ve Mıngırdiç Mıngırgan temsil etmiştir.
Türkiye’nin Olimpiyat Oyunlarında Kazanmış Olduğu Madalyalar
Türkiye olimpiyat oyunları tarihi boyunca 27’si bronz, 25’i gümüş, 39’u ise altın madalya olmak üzere 91 madalya kazanmıştır. Olimpiyat oyunlarında kazanılan ilk madalya güreş branşında elde edilmiştir. Güreş branşından sonra sırası ile atletizm, boks, halter, judo ve taekwondo branşlarında madalyalar kazanılmıştır. Türkiye’nin olimpiyat oyunlarında elde etmiş olduğu madalyaların % 69’u güreş branşında kazanılmıştır.
Türkiye’nin Olimpiyat Oyunlarında Kazandığı Madalyaların Branşlara Dağılımı
| Spor Branşı | Bronz | Gümüş | Altın | Toplam |
|---|---|---|---|---|
| Atletizm | 2 | 1 | --- | 3 |
| Boks | 3 | 2 | --- | 5 |
| Güreş | 16 | 18 | 29 | 63 |
| Halter | 2 | 1 | 8 | 11 |
| Judo | 1 | --- | 1 | 2 |
| Taekwondo | 3 | 3 | 1 | 7 |
| Toplam | 27 | 25 | 39 | 91 |
Türkiye’nin Olimpiyat Oyunlarında Kazandığı İlk Madalya
Türkiye ilk olimpiyat madalyalarını 1936 Berlin Yaz Olimpiyat Oyunları’nda güreş branşında kazanmıştır. Mersinli Ahmet Kireççi, bronz madalya kazanarak şeref kürsüsüne çıkan ve ilk kez olimpiyat oyunlarında madalya alan sporcu olarak tarihe geçmiştir. Ahmet Kireççi’den sonra mindere çıkan Yaşar Erkan ise olimpiyat oyunlarında ilk altın madalyayı alma başarısını göstermiştir.
Türkiye Adına Olimpiyat Oyunlarına Katılan İlk Kadın Sporcular
1936 Berlin Yaz Olimpiyat Oyunları’nda Halet Çambel ile Suat Fetgeri Aşeni Türkiye’yi ilk kez olimpiyat oyunlarında temsil eden kadın sporcular olmuştur. Her iki kadın sporcuda eskrim branşında mücadele etmiştir.
Türkiye’nin En Çok Madalya Kazandığı Olimpiyat Oyunları
1948 Londra Yaz Olimpiyat Oyunları Türkiye’nin en çok madalya kazandığı olimpiyatlar olmuştur. Güreşte 6 altın, 4 gümüş ve 1 bronz; atletizmde ise 1 bronz madalya olmak üzere toplamda 12 madalya kazanmıştır. Türk güreşçileri minderi rakiplerine dar etmiştir. Celal Atik, Gazanfer Bilge, Mehmet Oktav, Mersinli Ahmet Kireççi, Nasuh Akar ve Yaşar Doğu altın madalya kazanarak kürsüye çıkmıştır. Adil Candemir, Halit Balamir, Kenan Olcay ve Muhlis Tayfur gümüş, Halil Kaya bronz madalya kazanmıştır. Ruhi Sarıalp ise atletizmde bronz madalya almıştır.
Olimpiyat Oyunlarında Üst Üste İki Madalya Kazanan Türk Sporcuları
Milli güreşçi Mersinli Ahmet Kireççi, 1936 Berlin Yaz Olimpiyat Oyunları’nda bronz, 1948 Londra Yaz Olimpiyat Oyunları’nda ise altın madalya kazanmıştır. Mersinli Ahmet Kireççi, olimpiyat oyunlarında iki madalya kazanan ilk sporcu olmuştur.
Güreş Dışında Kazanılan İlk Madalya/ Atletizmde Kazanılan İlk Madalya
Türkiye güreş dışında ilk madalyasını atletizm branşında kazanmıştır. 1948 Londra Yaz Olimpiyat Oyunları’nda Ruhi Sarıalp üç adım atlamada 15,025’lik atlayışı ile bronz madalya kazanarak kürsüye çıkmıştır. Bu madalya Türkiye’nin olimpiyat oyunlarında hem güreş dışında kazandığı ilk madalya, hem de atletizm branşında kazandığı ilk madalya olma özelliğini taşımaktadır. Türkiye olimpiyat oyunlarında, atletizm branşında ikinci madalyasını 56 yıl sonra 2004 Atina Yaz Olimpiyat Oyunları’nda Eşref Apak ile kazanmıştır.
Türkiye’nin En Çok Altın Madalya Kazandığı Olimpiyatlar
1960 Roma Yaz Olimpiyat Oyunları Türkiye’nin en çok altın madalya kazandığı olimpiyat oyunları olmuştur. Ahmet Bilek, Hasan Güngör, İsmet Atlı, Mithat Bayrak, Mustafa Dağıstanlı, Müzahir Sille ve Tevfik Kış güreş branşında toplam yedi altın madalya kazanmıştır. Bu başarı aynı zamanda Türkiye’nin bir branşta kazanmış olduğu en fazla altın madalya anlamına da gelmektedir.
1956 Melbourne Yaz Olimpiyat Oyunları’nda güreşte altın madalya kazanan Mithat Bayrak ve Mustafa Dağıstanlı 1960 Roma Yaz Olimpiyat Oyunları’nda da bu başarıyı tekrarlayarak Türkiye’nin üst üste iki altın madalya kazanan sporcuları olmuştur.
Türkiye’nin Boks Branşında Kazandığı İlk Olimpiyat Madalyası
Türkiye boks branşında ilk madalyasını 1984 Los Angeles Yaz Olimpiyat Oyunları’nda Eyüp Can ile kazanmıştır. Eyüp Can, bronz madalya kazanarak kürsüye çıkmıştır. Eyüp Can’ın boks branşında kazanmış olduğu madalya aynı zamanda olimpiyat oyunlarında Türkiye’nin güreş ve atletizmden sonra madalya kazandığı üçüncü branş olmuştur. 1984 Los Angeles Yaz Olimpiyat Oyunları’nda yine Turgut Aykaç boksta ikinci bronz madalyayı kazanmıştır.
Türkiye’nin Halter Branşında Kazandığı İlk Olimpiyat Madalyası
Türkiye halterde ilk madalyasını 1988 Seul Yaz Olimpiyat Oyunları’nda Cep Herkülü Naim Süleymanoğlu’nun kazanmış olduğu altın madalya ile elde etmiştir. Naim Süleymanoğlu’nun halter branşında kazanmış olduğu altın madalya Türkiye’nin güreş, atletizm ve bokstan sonra madalya elde ettiği dördüncü branş olmuştur.
Türkiye’nin Olimpiyat Oyunlarında Madalya Kazanan İlk Kadın Sporcusu/ Türkiye’nin Judo Branşında Kazandığı İlk Olimpiyat Madalyası
Türkiye judoda ilk madalyasını 1992 Barselona Yaz Olimpiyat Oyunları’nda Hülya Şenyurt ile kazanmıştır. Hülya Şenyurt judo branşında bronz madalya kazanarak kürsüye çıkmıştır. Hülya Şenyurt’un judo branşında kazandığı madalya Türkiye’nin güreş, atletizm, boks ve halterden sonra madalya elde ettiği beşinci branş olmuştur. Öte yandan Hülya Şenyurt, olimpiyat madalyası kazanan ilk Türk sporcu olarak tarihe geçmiştir.
Türkiye’nin Olimpiyat Oyunlarında Üst Üste Üç Altın Madalya Kazanan Sporcusu
Naim Süleymanoğlu, 1988 Seul, 1992 Barselona ve 1996 Atlanta Yaz Olimpiyat Oyunları’nda üst üste 3 kere altın madalya alma başarısı gösteren ilk Türk sporcusu olmuştur.
Türkiye’nin Taekwondo Branşında Kazandığı İlk Olimpiyat Madalyası
Türkiye taekwondoda ilk madalyasını 2000 Sidney Yaz Olimpiyat Oyunları’nda Hamide Bıçkın Tosun’un kazanmış olduğu bronz madalya ile elde etmiştir. Hamide Bıçkın Tosun’un taekwondo branşında kazanmış olduğu madalya Türkiye’nin güreş, atletizm, boks, halter ve judodan sonra madalya elde ettiği altıncı branş olmuştur.
Türkiye’nin Olimpiyat Oyunlarında Altın Madalya Kazanan İlk Kadın Sporcusu
2004 Atina Yaz Olimpiyat Oyunları’nda Nurcan Taylan halterde altın madalya alarak kürsüye çıkmıştır. Nurcan Taylan, Türkiye’nin olimpiyat oyunlarında ilk altın madalyasını alan kadın sporcusu olarak tarihe geçmiştir.
Türkiye’nin İki Farklı Olimpiyat Oyunlarında Madalya Kazanan İlk Kadın Sporcusu
Nur Tatar Askari, taekwondoda 2012 Londra Yaz Olimpiyat Oyunları’nda gümüş madalya, 2016 Rio De Janerio Yaz Olimpiyat Oyunları’nda ise bronz madalya alarak iki farklı olimpiyat oyununda madalya alan kadın sporcusu olmuştur. Ayrıca olimpiyat oyunlarında iki madalya kazanan tek kadın sporcu olarak da tarihe geçmiştir.
Türkiye’nin Yaz Olimpiyat Oyunlarında Madalya Kazanan Sporcuları
| Tarih ve Şehir | Sporcu Adı | Branş | Derece |
|---|---|---|---|
| 2016 Rio De Janeiro | Taha Akgül | Güreş | Altın |
| 2016 Rio De Janeiro | Daniyar İsmayilov | Halter | Gümüş |
| 2016 Rio De Janeiro | Rıza Kayaalp | Güreş | Gümüş |
| 2016 Rio De Janeiro | Selim Yaşar | Güreş | Gümüş |
| 2016 Rio De Janeiro | Cenk İldem | Güreş | Bronz |
| 2016 Rio De Janeiro | Nur Tatar Askari | Taekwondo | Bronz |
| 2016 Rio De Janeiro | Soner Demirtaş | Güreş | Bronz |
| 2016 Rio De Janeiro | Yasmani Copello Escobar | Atletizm | Bronz |
| 2012 Londra | Servet Tazegül | Taekwondo | Altın |
| 2012 Londra | Nur Tatar Askari | Taekwondo | Gümüş |
| 2012 Londra | Rıza Kayaalp | Güreş | Bronz |
| 2008 Beijing (Pekin) | Ramazan Şahin | Güreş | Altın |
| 2008 Beijing (Pekin) | Azize Tanrıkulu | Taekwondo | Gümüş |
| 2008 Beijing (Pekin) | Nazmi Avluca | Güreş | Bronz |
| 2008 Beijing (Pekin) | Servet Tazegül | Taekwondo | Bronz |
| 2008 Beijing (Pekin) | Yakup Kılıç | Boks | Bronz |
| 2004 Atina | Halil Mutlu | Halter | Altın |
| 2004 Atina | Nurcan Taylan | Halter | Altın |
| 2004 Atina | Taner Sağır | Halter | Altın |
| 2004 Atina | Atagün Yalçınkaya | Boks | Gümüş |
| 2004 Atina | Bahri Tanrıkulu | Taekwondo | Gümüş |
| 2004 Atina | Eşref Apak | Atletizm | Gümüş |
| 2004 Atina | Şeref Eroğlu | Güreş | Gümüş |
| 2004 Atina | Aydın Polatçı | Güreş | Bronz |
| 2004 Atina | Mehmet Özal | Güreş | Bronz |
| 2004 Atina | Reyhan Arabacıoğlu | Halter | Bronz |
| 2004 Atina | Sedat Artuç | Halter | Bronz |
| 2000 Sidney | Halil Mutlu | Halter | Altın |
| 2000 Sidney | Hamza Yerlikaya | Güreş | Altın |
| 2000 Sidney | Hüseyin Özkan | Judo | Altın |
| 2000 Sidney | Adem Bereket | Güreş | Bronz |
| 2000 Sidney | Hamide Bıçkın Tosun | Taekwondo | Bronz |
| 1996 Atlanta | Halil Mutlu | Halter | Altın |
| 1996 Atlanta | Hamza Yerlikaya | Güreş | Altın |
| 1996 Atlanta | Mahmut Demir | Güreş | Altın |
| 1996 Atlanta | Naim Süleymanoğlu | Halter | Altın |
| 1996 Atlanta | Malik Beyleroğlu | Boks | Gümüş |
| 1996 Atlanta | Mehmet Akif Pirim | Güreş | Bronz |
| 1992 Barselona | Mehmet Akif Pirim | Güreş | Altın |
| 1992 Barselona | Naim Süleymanoğlu | Halter | Altın |
| 1992 Barselona | Hakkı Başar | Güreş | Gümüş |
| 1992 Barselona | Kenan Şimşek | Güreş | Gümüş |
| 1992 Barselona | Ali Kayalı | Güreş | Bronz |
| 1992 Barselona | Hülya Şenyurt | Judo | Bronz |
| 1988 Seul | Naim Süleymanoğlu | Halter | Altın |
| 1988 Seul | Necmi Gençalp | Güreş | Gümüş |
| 1984 Los Angeles | Ayhan Taşkın | Güreş | Bronz |
| 1984 Los Angeles | Eyüp Can | Boks | Bronz |
| 1984 Los Angeles | Turgut Aykaç | Boks | Bronz |
| 1972 Münih | Vehbi Akdağ | Güreş | Gümüş |
| 1968 Mexico City | Ahmet Ayık | Güreş | Altın |
| 1968 Mexico City | Mahmut Atalay | Güreş | Altın |
| 1964 Tokyo | İsmail Ogan | Güreş | Altın |
| 1964 Tokyo | Kazım Ayvaz | Güreş | Altın |
| 1964 Tokyo | Ahmet Ayık | Güreş | Gümüş |
| 1964 Tokyo | Hasan Güngör | Güreş | Gümüş |
| 1964 Tokyo | Hüseyin Akbaş | Güreş | Gümüş |
| 1964 Tokyo | Hamit Kaplan | Güreş | Bronz |
| 1960 Roma | Ahmet Bilek | Güreş | Altın |
| 1960 Roma | Hasan Güngör | Güreş | Altın |
| 1960 Roma | İsmet Atlı | Güreş | Altın |
| 1960 Roma | Mithat Bayrak | Güreş | Altın |
| 1960 Roma | Mustafa Dağıstanlı | Güreş | Altın |
| 1960 Roma | Müzahir Sille | Güreş | Altın |
| 1960 Roma | Tevfik Kış | Güreş | Altın |
| 1960 Roma | Hamit Kaplan | Güreş | Gümüş |
| 1960 Roma | İsmail Ogan | Güreş | Gümüş |
| 1956 Melbourne | Hamit Kaplan | Güreş | Altın |
| 1956 Melbourne | Mithat Bayrak | Güreş | Altın |
| 1956 Melbourne | Mustafa Dağıstanlı | Güreş | Altın |
| 1956 Melbourne | İbrahim Zengin | Güreş | Gümüş |
| 1956 Melbourne | Rıza Doğan | Güreş | Gümüş |
| 1956 Melbourne | Dursun Ali Eğribaş | Güreş | Bronz |
| 1956 Melbourne | Hüseyin Akbaş | Güreş | Bronz |
| 1952 Helsinki | Bayram Şit | Güreş | Altın |
| 1952 Helsinki | Hasan Gemici | Güreş | Altın |
| 1952 Helsinki | Adil Atan | Güreş | Bronz |
| 1948 Londra | Celal Atik | Güreş | Altın |
| 1948 Londra | Gazanfer Bilge | Güreş | Altın |
| 1948 Londra | Mehmet Oktav | Güreş | Altın |
| 1948 Londra | Mersinli Ahmet Kireççi | Güreş | Altın |
| 1948 Londra | Nasuh Akar | Güreş | Altın |
| 1948 Londra | Yaşar Doğu | Güreş | Altın |
| 1948 Londra | Adil Candemir | Güreş | Gümüş |
| 1948 Londra | Halit Balamir | Güreş | Gümüş |
| 1948 Londra | Kenan Olcay | Güreş | Gümüş |
| 1948 Londra | Muhlis Tayfur | Güreş | Gümüş |
| 1948 Londra | Halil Kaya | Güreş | Bronz |
| 1948 Londra | Ruhi Sarıalp | Atletizm | Bronz |
| 1936 Berlin | Yaşar Erkan | Güreş | Altın |
| 1936 Berlin | Mersinli Ahmet Kireççi | Güreş | Bronz |
Kaynakça
https://www.olimpiyatkomitesi.org.tr/Olimpiyat-Madalyalarimiz Erişim: 11. 07. 2021
https://www.olimpiyatkomitesi.org.tr/Detay/Olimpiyatlar/Olimpiyatlarda-Turkler/45/1 Erişim: 11. 07. 2021
https://www.olimpiyatkomitesi.org.tr/Olimpiyat-Oyunlari-Sporcu-Listesi/28 Erişim: 11. 07. 2021
https://www.olimpiyatkomitesi.org.tr/Olimpiyat-Oyunlari-Detay/28/1 Erişim: 11. 07. 2021
https://www.olimpiyatkomitesi.org.tr/Olimpiyat-Oyunlari-Sporcu-Listesi/22 Erişim: 11. 07. 2021
https://shgm.gsb.gov.tr/Sayfalar/128/163/OlimpiyatOyunlarininTarihcesi Erişim: 11. 07. 2021
https://www.trtspor.com.tr/haber/detay/turk-sporuna-yon-veren-kadinlar-204771.html Erişim: 11. 07. 2021
http://www.baskf.org.tr/haber/turkiye-nin-olimpiyat-oykusu.html#:~:text=1948%20Londra%20Olimpiyat%20Oyunlar%C4%B1’nda,’ndan%20(g%C3%BCm%C3%BC%C5%9F)%20geldi. Erişim: 11. 07. 2021
https://www.sabancivakfi.org/tr/oduller/olimpiyat-oyunlari Erişim: 11. 07. 2021
https://www.isbank.com.tr/blog/olimpiyat-oyunlari-tarihi-onemi Erişim: 11. 07. 2021
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/148037/mod_resource/content/0/Sporda%20%20Kad%C4%B1n.pdf Erişim: 11. 07. 2021
https://www.olimpikakademi.com.tr/makaleler/olimpiyat-madalyasi-alan-sporcular Erişim: 11. 07. 2021
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/217507 Erişim: 11. 07. 2021
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/55007/mod_resource/content/0/10_Olimpizm%201.pdf Erişim: 11. 07. 2021
https://www.istanbul.edu.tr/tr/duyuru/olimpiyatlara-katilan-ilk-turk-kadin-sporculardan-prof-dr-halet-cambel-6400440075006E0061006D005700530043004D0059003100 Erişim: 11. 07. 2021
https://www.turksporu.com.tr/haber-detay/turk-kadinina-ornek-olan-8-olimpik-sporcumuz Erişim: 11. 07. 2021
https://halter.gov.tr/category/gurur-tablomuz/ Erişim: 11. 07. 2021
http://karate.gov.tr/source/dergi/Karate_Olimpiyat_Rehberi2019.pdf Erişim: 11. 07. 2021
