Ali Kuşçu Kimdir?
Ali Kuşçu, astronom, matematikçi ve kelam alimi.
Hangi tarihte ve nerede doğduğu tam olarak bilinmemektedir. Semerkant veya o civarlarda XV. yüzyılın başlarında doğduğu tahmin edilmektedir.
Kuşçu Lakabı
Asıl adı Kuşçuzâde Alaeddin Ebü’l-Kasım Ali b. Muhammed’dir. Babası Muhammed, ünlü Türk Sultanı ve astronomu Uluğ Bey’in kuşçusu olduğundan ailesi ‘Kuşçu’ lakabıyla anılmıştır.
Kuşçu; Uluğ Bey, Kadızâde-i Rûmî ve Gıyâsüddin Cemşid el-Kâşî gibi dönemin önemli alimlerinden matematik ve astronomi dersleri almıştır. Uluğ Bey, Ali Kuşçu’ya bir talebeden ziyade evlat ve dost muamelesi yapmıştır. Uluğ Bey’in ölümünden sonra Semerkant’tan ayrılmıştır.
Tebriz’e geldiğinde Uzun Hasan kendisine büyük itibar göstermiştir. Uzun Hasan, Fatih Sultan Mehmed ile yaşamış olduğu sorunlar nedeniyle Ali Kuşçu’yu İstanbul’a elçi olarak göndermiştir. Ali Kuşçu’nun bilgisine hayran kalan Fatih Sultan Mehmed, İstanbul’da çalışması için teklifte bulunur. Ali Kuşçu, Uzun Hasan adına yapmakta olduğu elçilik görevini tamamlamak şartıyla bu teklifi kabul eder. Elçilik görevini tamamladıktan sonra, Fatih Sultan Mehmed’e verdiği sözü yerine getirir. 1472 yılında ailesi ve yakınlarıyla Tebriz’den İstanbul’a göç eder.
Fatih Sultan Mehmed, 1473 yılında Ali Kuşçu’yu Ayasofya Medresesi’ne müderris tayin etmiştir. Ayasofya Medresesi’nde astronomi ve matematik dersleri ulema arasında oldukça rağbet görmüştür. Semâniye medreselerinin programını yapmak üzere görevlendirilmiştir. Bu konuda kendisine Molla Hüsrev yardımcı olmuştur.Medreselerde matematik dersinin okutulmasında önemli rol oynamıştır. Astronomi ve matematik konularında yazmış olduğu çalışmalar medreselerde ders kitabı olarak da okutulmuştur. İstanbul’un enlem ve boylamını ölçmüş ve çeşitli Güneş saatleri yapmıştır.
Ali Kuşçu, İstanbul’a göç ettikten iki sene sonra 16 Aralık 1474 tarihinde İstanbul’da ölmüştür. Ölümü büyük üzüntüye neden olmuştur. Ali Kuşçu, İstanbul’da Eyüp Sultan Camii haziresine defnedilmiştir.
Ali Kuşçu Kitapları
Ali Kuşçu, matematik, astronomi, felsefe, kelam, fıkıh ve dil bilimde eserler yazmıştır. Eserlerinden bazıları şunlardır:
• Şerh-i Zîc-i Uluğ Bey
• Risâle-i fi’l-Hey’e
• Muhammediyye
• Hallü’l-Eşkâli’l-Kamer
• Fethiyye
• Risâlet fî İlmi’l-Hisâb
• Şerhü’t-Tuhfeti’ş-Şâhiyefî’l-Hey’e
• Evâil-i Telvih
• Mahbûbü’l-Hemâil fî Keşfi’l-Mesâil
• Kânûnnâme-i Çin ve Hata
• Meserretü’l-Kulûb fî Defi’l-Kurûb
• Şerh-i Tecrîd
• Cevâhirü’l-Tefsir Li’1-Zehravîn
• Unkudü’z-Zevâhir fî Nazmi’l-Cevâhir
• Kâfiye
• Şâfıye
Kaynakça
https://islamansiklopedisi.org.tr/ali-kuscu
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1255/14411.pdf
http://www.halukberkmen.net/pdf/340.pdf
https://www.researchgate.net/publication/290128503_Ali_Kuscu_ve_Risale_fi_vaz’i’l-mufredat’i
https://istihbaratveanaliz.files.wordpress.com/2017/03/sultanlarn-bilim-adam-ali-kuu.pdf
