Mehmet Akif Ersoy Kimdir? Nereli, Eserleri, Biyografisi

Mehmet Akif Ersoy, “İstiklal Marşı Şairi”, alim, yazar, milletvekili, veteriner.

Aralık 1873 tarihinde İstanbul Fatih’te doğmuştur. Babası Mehmet Tahir Efendi, Osmanlı’nın Arnavutluk Bölgesi İpek Kazası’na bağlı Şuşisa Köyü’nden küçük yaşta tahsil için İstanbul’a gelmiştir. Annesi Emine Şerife Hanım, Buhâra’dan göç ederek Tokat’a yerleşmiş Buhâralı Mehmet Efendi’nin kızıdır.

Eğitim Hayatı

Eğitime, Fatih’te Emir Buhâri mahalle mektebinde başlamıştır. Burada iki yıl eğitim görmüştür. Daha sonra Fatih’te ibtidâi (ilkokul) mektebine geçmiş, aynı zamanda babasından Arapça dersi almaya başlamıştır. 1882 yılında Fatih Merkez Rüşdiyesi’ne (ortaokul) başlamış, babasından Arapça’nın yanı sıra Farsça dersi de almıştır.

1985 yılında Mülkiye Mektebi’nin idadi (lise) kısmına kayıt yaptırmıştır. 1988 yılında Mülkiye Mektebi’nin yüksek kısmında eğitim almaya başlamıştır. Burada bir yıl öğrenim görmüştür. Babasının vefatı nedeniyle kısa yoldan meslek sahibi olmak için 1889 yılında yeni açılan Mülkiye Baytar Mektebi’ne (Halkalı Baytar ve Ziraat Mektebi) girmiştir. 1893 yılında Mülkiye Baytar Mektebi’nden birincilikle mezun olmuştur. Mehmet Akif, aynı zamanda Fransızcasını ilerletmiş, Batı edebiyatını da takip etmiştir. Çocukken başlamış ve ara vermiş olduğu hafızlığı tamamlamıştır. Öte yandan, güreş, yüzme ve gülle atma gibi sporlarla da meşgul olmuştur.

Çalışma Hayatı

Mezuniyet sonrası, Ziraat Nezareti Umûr-i Bâytâriye ve Islâh-ı Hayvânât Umum Müfettiş Muavinliği görevine başlamıştır. Görevi nedeniyle İstanbul, Edirne, Rumeli, Anadolu ve Arabistan’da çalışmalarda bulunmuştur. İstanbul’da bulunduğu dönemde memuriyetin yanında Halkalı Ziraat Mektebi’nde ve Çiftlik Makinist Mektebi’nde ders vermiştir.

Arapça, Farsça ve Fransızcayı çok iyi bilen Mehmet Akif, 24 Kasım 1908 tarihinde İstanbul Darülfünun Edebiyat Şubesi’nde Edebiyat-ı Umumiye Müderrisliği’ne (profesörlüğü) tayin edilmiştir. 1910 yılında Mekteb-i Âlîsi Me’zûnîni Cemiyeti Başkanlığına seçilmiştir. 1914 yılında Mısır ve Medine gezisine çıkmıştır. 1914 yılında Dârü’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medresesi’nde Türkçe ve Edebiyat derslerine girmeye başlamıştır. Aynı yıl Harbiye Nezareti tarafından istihbarat çalışmaları yapmak üzere kurulmuş olan Teşkîlât-ı Mahsûsa’nın verdiği görevle Berlin’e gitmiştir. 1915 yılında yurda dönmüştür. 1918 yılında Dârü’l-Hikmeti’l-İslâmiyye’nin başkâtipliğine tayin edilmiştir.

Milli mücadele için İstanbul’dan Ankara’ya gelmiştir. Birinci Meclis’te Burdur Milletvekili olarak görev yapmıştır. Milli mücadele yıllarında Anadolu’nun birçok yerine giderek vaaz ve konuşmalarıyla halkın bilinçlenmesine büyük katkı yapmıştır.

1923 yılında ikinci dönemde milletvekili adayı olarak gösterilmemiştir. 1923 yılında Abbas Halim Paşa’nın daveti üzerine Mısır’a gitmiştir. İki yıl kışları Mısır’da, yazları ise ülkede geçirmiştir. 1925 yılı sonundan itibaren on buçuk yıl Mısır’da kalmıştır. Mısır’da uzun süre kalmasında hak ettiği emekli maaşının bağlanmamasından doğan geçim sıkıntısı, hükümetin muhalif kabul ettiği birçok fikir ve siyaset adamı arasında kendisinin de polis takibine alınması, Şeyh Said isyanı nedeniyle hükümetin Sebîlürreşâd’ın da aralarında yer aldığı pek çok dergi ve gazetenin kapatılarak sahiplerinin ve bazı yazarlarının İstiklâl mahkemelerine sevk edilmiş olması etkili olmuştur.

1929 – 1936 yılları arasında Kahire’de el-Câmiatü’l-Mısriyye’nin Edebiyat Fakültesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı dersleri vermiştir. Mısır yılları vatan hasreti, geçim sıkıntısı, eşinin rahatsızlığı, çocuklarını istediği gibi yetiştirememesi, İslam alemin içinde bulunduğu durum kendisini iyice yıpratmıştır. 1935 yılında rahatsızlanan Mehmet Akif, hastalığının giderek artması nedeniyle gurbette ölmekten korktuğu için 17 Haziran 1936 yılında İstanbul’a dönmüştür.

İstiklal Marşı’nın Yazılması

Erkânı Harbiye-i Umumiye Reisi İsmet (İnönü) Paşa, Maarif Vekili Rıza Nur Bey’den millî heyecanı kuvvetlendirecek tarzda bir milli marş hazırlanması isteğinde bulunur. Maarif Vekâleti, 1920 yılının son aylarında bir genelge yayınlayarak milli marş yazılması için bir yarışmanın düzenleneceğini belirtir. Marşın yazarı ve bestekârına 500’er lira ödül verileceği duyurulur. Mehmet Akif, yarışmada para olduğu için katılmaz. 700’den fazla şiir kurula sunulur, ancak hiçbiri milli marş niteliği taşımamaktadır.

Maarif Vekili Hamdullah Suphi (Tanrıöver), Mehmet Akif’e yarışmayı kazandığı takdirde kendisine ödül verilmeyeceğini söyleyerek ikna eder. Mehmet Akif, Tacettin Dergâhı’nda şiiri yazar. Maarif Vekâleti’ne yazmış olduğu şiiri imzasız olarak gönderir. Zira yazmış olduğu şiirin kendisinin değil milletin olduğunu düşünür. Büyük Millet Meclisi’nin 12 Mart 1921 tarihli oturumunda okunan Mehmet Akif’in yazmış olduğu şiir “İstiklal Marşı” olarak kabul edilir. Maarif Vekili Hamdullah Suphi Bey tarafından okunan İstiklal Marşı’nın her kıtası uzun uzun alkışlarla ayakta dinlenir.

Mehmet Akif, Meclis kararı olduğundan şiirin güftesi için belirlenen ödülü almak durumunda kalır. Almış olduğu 500 lira ödülü Darü’l-Mesaî adlı hayır kurumuna bağışlar.

Kuran-ı Kerim Tercümesi

İstanbul’da 1925 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi bütçe görüşmelerinde alınan bir kararla Kuran-ı Kerim’in tercümesi için Mehmet Akif’e teklifte bulunulur. Mehmet Akif, önce dini ve ilmi sorumluğunu düşünerek çalışmaya tereddütle bakar. Aksekili Ahmet Hamdi Efendi ile Elmalılı Hamdi Efendi’nin ısrarı ve Elmalı’nın tefsiriyle bir arada basılması şartıyla çalışmayı kabul eder.

1926 yılında Mısır’da Kuran-ı Kerim’in tercümesi üzerinde çalışmaya başlar. 1929 yılında ilk şeklini tamamlar. Vefatına kadar da üzerinde çalışmaya devam eder. Üstlenmiş olduğu işin manevi sorumluğu, ezanın kanunen Türkçe okutulması ve hazırladığı mealle namazın kıldırılacağı endişesiyle 1931 yılında Diyanet’e yazdığı yazıyla çalışmadan çekildiğini belirtir. Almış olduğu avansı geri verir, meali ise teslim etmez. Yurda dönerken hazırlamış olduğu Kuran-ı Kerim’in tercümesini dostlarından Yozgatlı İhsan Efendi’ye bırakır. Geri dönmediği takdirde yakılmasını vasiyet eder. 1961 yılında vasiyeti yerine getirilir.

Edebi Kişiliği

Mehmet Akif’in yaşamında ve eserlerinde İslam dininin, yetişmiş olduğu Fatih semtinin ve almış olduğu eğitimin önemli etkisi bulunmaktadır. “Sanat, sanat içindir” görüşüne karşı çıkmış, eserlerini toplum için yazmıştır. Şiirlerinde konuşma dilini bütün canlılığıyla kullanmıştır. Halk söyleşilerine, mahalli tabirlere, atasözlerine ve deyimlere sıklıkla yer vermiştir. Adeta konuşur gibi yazmıştır. Şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmış ve aruz ölçüsünü Türkçeye oldukça başarılı bir şekilde uygulamıştır. Eserlerinde İslam ve millet ön plandadır. Dönemin acılarını, kahramanlıklarını, kaygılarını, sevinçlerini, milli duygularını eserlerinde dile getirmiştir.

Eşi ve Çocukları

1898 yılında Tophane-i Amire Veznedarı Mehmet Emin Bey’in kızı İsmet Hanım ile evlenmiştir. Cemile, Feride, Suad, İbrahim Naim, Emin Akif ve Tahir adında altı çocuğu dünyaya gelmiştir.

Ölümü

27 Aralık 1936 tarihinde İstanbul’da siroz hastalığından vefat etmiştir. Beyazıt Camii’nden kılınan cenaze namazına üniversite gençliğinden ve halktan büyük bir cemaat katılmıştır. Cenazesi Edirne Kapı Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir. 1960 yılında yol çalışması nedeniyle mezarı Edirnekapı Şehitliği’ne nakledilmiştir.

Kitapları

Mehmet Akif Ersoy’un şiirleri sağlığında Safahat adı altında yedi ayrı kitapta toplanmıştır. İlk kitap sadece Safahat olarak adlandırılmıştır. Diğer altı kitabın ise farklı isimleri bulunmaktadır. İlk altı kitap İstanbul’da, yedinci kitap ise Mısır’da basılmıştır. 11.240 mısra ve 108 manzumeden oluşmaktadır. İlk kez 1943 yılında Latin harflerle yayınlanmıştır.

• Safahat: Birinci Kitap (İstanbul 1911)
• Safahat: (İkinci Kitap) Süleymaniye Kürsüsünde (İstanbul 1912)
• Safahat: (Üçüncü Kitap) Hakkın Sesleri (İstanbul 1913)
• Safahat: (Dördüncü Kitap) Fatih Kürsüsünde (İstanbul 1914)
• Safahat: (Beşinci Kitap) Hatıralar (İstanbul 1917)
• Safahat: (Altıncı Kitap) Asım (İstanbul 1924)
• Safahat: (Yedinci Kitap) Gölgeler (Mısır 1933)
• Safahat: (Toplu Basım) (İstanbul 1943)

Tercümeleri

• Müslüman Kadın (İstanbul 1909)
• Hanotaux’nun Hücumuna Karşı Şeyh Muhamed Abduh’un İslâmı Müdafaası (İstanbul 1915)
• İslamlaşmak (İstanbul 1921)
• İçkinin Hayat-ı Beşerde Açtığı Rahneler (Ankara 1923)
• Anglikan Kilisesi’ne Cevap (İstanbul 1923)
• İslâm’da Teşkîlât-ı Siyâsiyye (İstanbul 1991)
• Zeytin Ağacı

Kaynakça

https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Yeni%20klas%C3%B6r/Cilt1.pdf Erişim: 01. 02. 2021
https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-akif-ersoy Erişim: 31. 01. 2021
https://mae.mehmetakif.edu.tr/yayinlar/mehmet-akifi-yeniden-okumak-2016.pdf Erişim: 31. 01. 2021
http://turkoloji.cu.edu.tr/pdf/mustafa_karabulut_istiklal_marsi_mehmet_akif_ersoy_02.pdf Erişim: 31. 01. 2021
https://docplayer.biz.tr/24383155-Mehmet-akif-ersoy-un-hayati.html Erişim: 31. 01. 2021
http://openaccess.ihu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12154/343/Mehmet%20%C3%96ncel_Mehmet%20Akif.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim: 31. 01. 2021
https://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/HAKAN-BACANLI.pdf Erişim: 31. 01. 2021
http://isamveri.org/pdfdrg/D194933/2011/2011_GURA.pdf Erişim: 31. 01. 2021
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/410831 Erişim: 31. 01. 2021
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/648427 Erişim: 31. 01. 2021
http://www.turkcem.org/belgeler/mehmetakifersoy.pdf Erişim: 31. 01. 2021
http://mehmetakifvakfi.org.tr/mehmedakif/mehmed-%C3%A2kif-kur’an-me%C3%A2li Erişim: 31. 01. 2021
http://mehmetakifvakfi.org.tr/mehmedakif/eserleri Erişim: 31. 01. 2021
https://www.sabah.com.tr/mehmet-akif-ersoy-kimdir Erişim: 31. 01. 2021
https://www.indyturk.com/node/122201/t%C3%BCrkiyeden-sesler/akif%E2%80%99-o%C4%9Flu-emin-ersoy%E2%80%99un-hazin-%C3%B6l%C3%BCm%C3%BC Erişim: 31. 01. 2021