Halit Ziya Uşaklıgil Kimdir? Edebi Kişiliği, Eserleri, Hayatı

Halit Ziya Uşaklıgil, yazar, öğretmen, gazeteci.

1866 yılında, İstanbul Eyüp’te doğmuştur. Babası Hacı Halil Efendi’dir. Babası, halı ticaretiyle uğraşmıştır. Uşaklı Helvacızâdeler ailesine mensuptur.

Eğitimi Hayatı

İlköğrenimine mahalle mektebinde başlamıştır. Fatih Askeri Rüştiyesi’nde öğrenim görmüştür. Babasının işlerinin bozulmasıyla İzmir’e yerleşmişlerdir. Burada, İzmir Rüştiyesi’ne kayıt yaptırmıştır. Avukat Auguste de Jaba’dan Farsça, Fransızca, Almanca, İtalyanca ve Rumca, Ermeni kâtip Antuan’dan ise özel matematik dersleri almıştır. 1883 yılında, Mechitariste Okulu’ndan mezun olmuştur.

Çalışma Hayatı

1884 yılında, Tevfik Nevzat ve Bıçakçızâde Hakkı ile birlikte Nevruz Dergisi’ni çıkarmıştır. İzmir Rüşdiyesi’nde Fransızca, İzmir İdâdîsi’nde ise Fransızca, Türkçe ve edebiyat öğretmenliği yapmıştır. 1886 yılında Tevfik Nevzat ile birlikte Hizmet Gazetesi’ni çıkarmıştır.

Vilâyet Mesâlih-i Ecnebiyye Kalemi Başkâtipliği, Reji İdâre-i Umûmiyyesi Muhâberât-ı Türkiyye Başkâtibi ve Muhâberât-ı Türkiyye ve Tercüme Kalemi Müdürü olarak görevlerde bulunmuştur. İkdam ve Sabah Gazetesi’nde yazılar yazmıştır.

1908 yılında Reji Komiserliği’ne tayin edilmiştir. Dârülfünun’da Batı edebiyatı tarihi ve estetik dersleri vermiştir. 1908 yılında İttihat ve Terakkî Cemiyeti’ne girmiştir. 1909 yılında Mâbeyin Başkâtibi olmuştur. Aynı zamanda, Ayan Üyeliği yapmıştır. Tütün İnhisarı İdare Meclisi Reisliği’nde ve Istılâhât-ı İlmiyye Encümeni ile Dârülbedâyi’in edebî heyetinde görevde bulunmuştur. İkdam, Vakit, Peyâm-ı Sabah’ta yazılar yazmıştır.

Edebi Kişiliği

Roman ve hikâyeleri ile Servet-i Fünûn Edebiyatının en önemli ismidir. Batılı anlamda, modern Türk romanının kurucusu olarak kabul edilmektedir. Sanatlı ve ağır bir dil kullanmıştır. Eserlerinde kişiler genellikle karamsar, içe dönük, çevrelerinden kopuk kişilerdir. Kişilerinin dış özelliklerinden ziyade iç dünyalarını tasvir ve tahlil etmiştir. Romanlarında mekân olarak İstanbul yer alırken, hikâyelerinde ise Anadolu yer almaktadır.

Eşi ve Çocukları

Memnune Hanım ile evlenmiştir.

Ölümü

27 Mart 1945 tarihinde, İstanbul’da vefat etmiştir. Bakırköy Kartaltepe Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.

Romanları

• Nemide (1892)
• Bir Ölünün Defteri (1892)
• Ferdi ve Şürekâsı (1896)
• Mâi ve Siyah (1897)
• Aşk-ı Memnu (1900)
• Kırık Hayatlar (1924)

Hikâyeleri

• Bir Yazın Tarihi (1900)
• Solgun Demetler (1901)
• Bir Şi’r-i Hayal (1914)
• Sepette Bulunmuş (1920)
• Bir Hikâye-i Sevda (1922)
• Hepsinden Acı (1934)
• Aşka Dair (1936)
• Onu Beklerken (1935)
• İhtiyar Dost (1937)
• Kadın Pençesi (1939)
• İzmir Hikâyeleri (1950)

Piyes Kitapları

• Kâbus (1918)
• Füruzan (1918)
• Fare (1919)

Hatırat

• Kırk Yıl (5 Cilt 1936)
• Saray ve Ötesi (3 Cilt 1940-1942)
• Bir Acı Hikâye (1942)

Mensur Şiir

• Mensur Şiirler (1307)
• Mezardan Sesler (1307)

İlmî Eserleri

• Haml ve Vaz‘-ı Haml (1306)
• Hesap Oyunları (1308)
• Simyâ-i Kimyâ (1308)
• Mebhasü’l-Kıhf (1308)
• Kanun ve Fenn-i Velâde (1311)
• İlm-i Sîmâ (1311)
• Birkaç Yaprak (1316)

Kaynakça

https://islamansiklopedisi.org.tr/usakligil-halit-ziya Erişim: 07. 04. 2021
http://img.eba.gov.tr/931/55d/900/3fc/e31/544/b99/a36/498/eb1/96a/e04/0fb/6b8/001/93155d9003fce31544b99a36498eb196ae040fb6b8001.pdf Erişim: 07. 04. 2021
https://core.ac.uk/download/pdf/38315266.pdf Erişim: 07. 04. 2021
https://www.dergah.com.tr/uploads/kitap_detay_sayfalar%C4%B1/yeni_cikan/Hikaye.pdf Erişim: 07. 04. 2021
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/227883 Erişim: 07. 04. 2021
http://adudspace.adu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11607/382/10040477.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim: 07. 04. 2021
http://www.ademsenel.com/upload/catalog/57107Sanat1.Cilt.pdf Erişim: 07. 04. 2021
https://kidega.com/yazar/halid-ziya-usakligil-121881 Erişim: 07. 04. 2021