İsmail Nihat Erim Kimdir? Nereli, Hayatı, Eserleri, Ölümü

İsmail Nihat Erim, Türkiye Cumhuriyeti 13. Başbakanı, siyasetçi, devlet adamı, öğretim üyesi, yazar.

1912 yılında Kocaeli’nin Kandıra İlçesi’nde doğdu. Aslen Ardahan’ın Posof İlçesi’nin Erim Köyü’ndendir. Soyadı, Erim Köyü’nden gelmektedir.

Eğitim Hayatı

Galatasaray Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Doktorasını Paris Hukuk Fakültesi’nde yaptı. 1939 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Bölümü’nde doçent oldu. 1941 yılında Kamu Hukuku ve Devletlerarası Hukuk Kürsüsü’nde profesör unvanını aldı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde “Kamu Hukuku” dersleri, Siyasal Bilgiler Okulu’nda ise “Devletler Hukuku” dersleri verdi.

Çalışma Hayatı

1943 yılında Dışişleri Bakanlığı’na Hukuk Müşaviri olarak tayin edildi. 1945 yılında San Francisco’da Birleşmiş Milletlerin Kuruluş Konferansı’nda Türk Heyeti Müşaviri olarak görev yaptı. Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu Üyesi, Lahey Devletler Hukuk Enstitüsü Üyesi olarak görevde bulundu.

Yeni seçim kanununun hazırlanması ve 1950 seçimlerinin demokratik usullerle yapılmasında etkili oldu. Cumhuriyet Halk Partisi’nin yayın organı Ulus Gazetesi’nde başyazarlık yaptı. 1953 yılında Ulus Gazetesi’nin kapatılması üzerine, 1955 yılına kadar Yeni Ulus ve Halkçı Gazetesi’ni çıkardı.

1956 yılında Kıbrıs ile ilgili Londra görüşmelerine katıldı. 1956 – 1962 yılları arasında Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’na Türk Üye olarak katıldı. 1959 yılında Zürih ve Londra Antlaşmalarından sonra Başbakan Adnan Menderes’in isteği ile Kıbrıs Anayasası’nın hazırlanmasında Türk Heyetine Başkanlık yaptı.

Siyasi Hayatı

17 Haziran 1945 (7. Dönem) tarihinde yapılan ara seçimlerinde bağımsız olarak Kocaeli Milletvekili seçildi. Mustafa İsmet İnönü ile çok iyi bir diyaloğu olan İsmail Nihat Erim, Cumhuriyet Halk Partisi grubuna katıldı.

21 Temmuz 1946 (8. Dönem), 15 Ekim 1961 (12. Dönem), 10 Ekim 1965 (13. Dönem) ve 12 Ekim 1969 (14. Dönem) tarihlerinde yapılan genel seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Kocaeli Milletvekili seçildi. 12. Dönemde Dışişleri Komisyonu Başkanı, Avrupa İnsan Hakları Komisyonu Türk Üyesi, Birleşmiş Milletler Devletler Hukuk Komisyon Üyesi, Kıbrıs Anayasası Hazırlama Komisyonu Türk Heyeti Başkanı, Avrupa Konseyi Danışma Meclisi Türkiye Parlamentosu Temsilcisi ve Başkan Yardımcısı olarak görevlerde bulundu.

Hasan Hüsnü Saka’nın 10 Haziran 1948 tarihinde kurmuş olduğu 17. Hükümet’te (II. Saka Hükümeti) Bayındırlık Bakanı olarak atandı. Mehmet Şemsettin Günaltay’ın 16 Ocak 1949 tarihinde kurmuş olduğu 18. Hükümet’te ise Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı oldu.

Başbakanlığı

32. Hükümet’in Başbakanı Süleyman Demirel, 12 Mart 1971 muhtırası nedeni ile istifa etti. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, hükümeti kurma görevini Kocaeli Bağımsız Milletvekili İsmail Nihat Erim’e verdi. İsmail Nihat Erim, 26 Mart 1971 tarihinde 33. Hükümet’i kurdu. Türkiye Cumhuriyeti 13. Başbakanı oldu. 11 Aralık 1971 tarihinde 38. Hükümet’i kurdu. İsmail Nihat Erim, 17 Nisan 1972 tarihinde sağlık sorunu nedeni ile Başbakanlık’tan istifa etti.

14 Ekim 1971 – 14 Ekim 1977 tarihleri arasında Cumhuriyet Senatosu Cumhurbaşkanınca Seçilen Üye olarak görev yaptı.

Eşi ve Çocukları

Evli ve iki çocuk babasıydı.

Fransızca ve İngilizce biliyordu.

Ölümü

19 Temmuz 1980 tarihinde İstanbul Dragos’ta bulunan evinin önünde Dev-Sol militanları tarafından uğradığı silahlı saldırı sonucunda vefat etti. İstanbul’da Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Fransızca ve İngilizce biliyordu.

Kitapları

• 12 Mart Anıları (2005)
• Bildiğim ve Gördüğüm Ölçüler İçinde Kıbrıs (1975)
• Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri  (1953)

Kaynakça

https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Yeni%20klas%C3%B6r/Cilt2.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Yeni%20klas%C3%B6r/Cilt3.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt4/Cilt4.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt7.pdf
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/basbakanlik__tarihi.pdf
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/dunden_bugune_basbakanlik.pdf
http://www.tarihinpesinde.com/dergimiz/sayi19/M19_21.pdf
Erim, Nihat (2007)12 Mart Anıları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/456356
http://www.ttk.gov.tr/wp-content/uploads/2016/11/6-Sevr.pdf