Türkiye Cumhuriyeti Başbakanları
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanları listesi ve başbakanların biyografi bağlantıları kimoneo.com’da…
23 Nisan 1920 tarihinde açılan Büyük Millet Meclisi “Milli Egemenlik Prensibini” kendisine siyasi ve hukuki temel edinmiş ve kuvvetler birliği esasına dayanan “Meclis Hükümeti Sistemini” kabul etmiştir. Büyük Millet Meclisi, yasama yetkisinin yanında, yürütme yetkisini de milli iradenin merkezini teşkil eden Meclis’te toplamıştır.
25 Nisan 1920 tarihinde Büyük Millet Meclisi’nin 5 numaralı kararı ile meclis işlemlerini düzenlemek, İcra Heyeti’nin oluşumunu ve meclisle ilişkilerini belirlemek için“Muvakkat İcra Encümeni” kurulmuştur. Muvakkat İcra Encümeni Reisi Mustafa Kemal Atatürk’tür. Başkan hariç beş üyeden oluşmaktadır. Heyet üyeleri meclis içerisinden gizli oyla seçilmiştir. Heyete, Mustafa Kemal Atatürk’ün teklifiyle İsmet İnönü’de dahil edilmiştir. Muvakkat İcra Encümeni’nin görevi 2 Mayıs 1920 tarihinde alınan 3 numaralı Büyük Millet Meclisi İcra Vekillerinin Suret-i İntibahına Dair Kanun gereğince sona ermiştir.
MUVAKKAT İCRA ENCÜMENİ REİSİ
| S | Muvakkat İcra Encümeni Reisi | Doğum Yeri | Okulu | Görev Süresi |
Toplam
Gün Sayısı |
| 1 | Mustafa Kemal Atatürk | Selanik | Harp Akademisi |
25.04.1920- 03.05.1920 |
Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nun Kabulü
3 Mayıs 1920 tarihinde İcra Vekiller Heyeti’ne adaylar arasından, her bakanlık için ayrı ayrı oylama yapılarak 11 bakan seçilmiştir. İcra Vekilleri Heyeti’nin Başkanı aynı zamanda Büyük Millet Meclisi’nin Başkanı olan Mustafa Kemal Atatürk olmuştur. 4 Kasım 1920 tarihinde, 3 numaralı Kanunda yapılan değişiklikle İcra Vekilleri Heyeti’ne seçilecek olan kişilerin Büyük Millet Meclisi Reisi’nin göstereceği adaylar arasından Meclis üyelerinin salt çoğunluğu ile seçilmesi sağlanmıştır.
20 Ocak 1921 tarihinde Teşkilât-ı Esasiye Kanunu kabul edilmiştir. Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nun 9.Maddesi ile İcra Vekilleri Heyeti başkanını kendi içerisinden seçmesine olanak sağlamıştır. İlgili düzenlemeyle 24 Ocak 1921 tarihinde Fevzi Çakmak İcra Vekilleri Heyeti Başkanı olmuştur. Üyeler için ayrı bir seçim yapılmamıştır. Fevzi Çakmak, İcra Vekilleri Heyeti Reisliğini 9 Temmuz 1922 tarihine kadar sürdürmüştür.
12 Temmuz 1922 tarihinde İcra Vekilleri Heyeti Reisliğine Hüseyin Rauf Orbay seçilmiştir. Bu dönemde, Saltanat kaldırılmış, Lozan Anlaşması imzalanmış ve Büyük Millet Meclisi yenilenmiştir. Hüseyin Rauf Orbay ile Mustafa Kemal Atatürk arasında önemli görüş ayrılıkları yaşanmıştır. Hüseyin Rauf Orbay 4 Ağustos 1923 tarihinde görevden çekilmiştir.
14 Ağustos 1923 tarihinde İcra Vekilleri Heyeti Reisliğine Ali Fethi Okyar seçilmiştir. Ali Fethi Okyar, Cumhuriyetin ilanından iki gün önce 27 Ekim 1923 tarihinde istifa etmiştir.
İCRA VEKİLLERİ HEYETİ REİSLERİMİZ
| S | İcra Vekilleri Heyeti Reislerimiz | Doğum Yeri | Okulu | Görev Süresi | Toplam Gün Sayısı |
| 1 | Mustafa Kemal Atatürk | Selanik | Harp Akademisi |
03.05.1920- 24.01.1921 |
266 |
| 2 | Fevzi Çakmak | İstanbul | Harp Akademisi |
24.01.1921- 19.05.1921 |
115 |
|
19.05.1921- 09.07.1922 |
416 | ||||
| 3 | Hüseyin Rauf Orbay | İstanbul | Deniz Harp Okulu |
12.07.1922- 04.08.1923 |
388 |
| 4 | Ali Fethi Okyar | Pirlepe | Harp Akademisi |
14.08.1923- 27.10.1923 |
74 |
Cumhuriyet’in İlanı
Cumhuriyet bir devlet biçimidir. Halkın egemenliği kendi elinde tutuğu ve kendisini yönetecek olan temsilcilerini seçebildiği bir yönetim sistemidir. Cumhur, “kalabalık”, “halk” anlamına gelmektedir. Dilimize Arapça’dan geçmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk, 28 Ekim 1923 günü akşamı Çankaya Köşkü’nde verdiği yemekte arkadaşlarına, “Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz” diyerek, ilk mesajı vermiştir. 29 Ekim 1923 günü saat 20.30’da Cumhuriyet ilan edilmiş ve Mustafa Kemal Atatürk, oybirliğiyle Cumhurbaşkanlığı’na seçilmiştir. Mustafa İsmet İnönü ise 1 Kasım 1923 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti 1. Hükümeti’ni kurmuş ve ilk Başbakan olmuştur.
Cumhuriyetin ilanından günümüze kadar 27 Başbakan görev yapmıştır. İlk Başbakan Mustafa İsmet İnönü, son Başbakan ise Binali Yıldırım olmuştur. Bu süreçte 65 Cumhuriyet hükümeti kurulmuştur. Mustafa İsmet İnönü en çok hükümet kuran (10 hükümet) ve en uzun süre (toplam 6194 gün) Başbakanlık yapan kişi olmuştur. En kısa süre Başbakanlık yapan kişi ise Ali Fethi Okyar’dır (101 gün).
TÜRKİYE CUMHURİYETİ BAŞBAKANLARI LİSTESİ
| S | Başbakanlarımız | Doğum Yeri | Okul | Partisi | Hükümet | Görev Süresi | Toplam Gün Sayısı |
| 1 | Mustafa İsmet İnönü | İzmir | Harp Akademisi | CHP | 1 |
30.10.1923- 06.03.1924 |
126 |
| CHP | 2 |
06.03.1924- 22.11.1924 |
261 | ||||
| CHP | 4 |
03.03.1925- 01.11.1927 |
972 | ||||
| CHP | 5 |
01.11.1927- 27.09.1930 |
1.061 | ||||
| CHP | 6 |
27.09.1930- 04.05.1931 |
219 | ||||
| CHP | 7 |
04.05.1931- 01.03.1935 |
1.397 | ||||
| CHP | 8 |
01.03.1935- 01.11.1937 |
970 | ||||
| CHP | 26 |
20.11.1961- 25.06.1962 |
217 | ||||
| CHP | 27 |
25.06.1962- 25.12.1963 |
548 | ||||
| CHP | 28 |
25.12.1963- 20.02.1965 |
423 | ||||
| 2 | Ali Fethi Okyar | Pirlepe | Harp Akademisi | CHP | 3 |
22.11.1924- 03.03.1925 |
101 |
| 3 | Mahmut Celal Bayar | Gemlik | İpek Meslek Yüksek Okulu | CHP | 9 |
01.11.1937- 11.11.1938 |
382 |
| CHP | 10 |
11.11.1938- 25.01.1939 |
75 | ||||
| 4 | Refik Saydam | İstanbul | Askeri Tıbbiye | CHP | 11 |
25.01.1939- 03.04.1939 |
68 |
| CHP | 12 |
03.04.1939- 08.07.1942 |
1.192 | ||||
| Vek. | Ahmet Fikri Tüzer | Şumnu | Askeri Tıbbiye | CHP | — |
08.08.1942- 09.08.1942 |
1 |
| 5 | Mehmet Şükrü Saraçoğlu | Ödemiş | Mekteb-i Mülkiye | CHP | 13 |
09.07.1942- 09.03.1943 |
243 |
| CHP | 14 |
09.03.1943- 07.08.1946 |
1.247 | ||||
| 6 | Mehmet Recep Peker | İstanbul | Harp Akademisi | CHP | 15 |
07.08.1946- 10.09.1947 |
399 |
| 7 | Hasan Hüsnü Saka | Trabzon | Mülkiye Mektebi | CHP | 16 |
10.09.1947- 10.06.1948 |
274 |
| CHP | 17 |
10.06.1948- 16.01.1949 |
220 | ||||
| 8 | Mehmet Şemsettin Günaltay | Kemaliye | Yüksek Öğretmen Okulu – Lozan Üniversitesi | CHP | 18 |
16.01.1949- 22.05.1950 |
491 |
| 9 | Adnan Menderes | Aydın | Ankara Hukuk Fakültesi | DP | 19 |
22.05.1950- 09.03.1951 |
291 |
| 20 |
09.03.1951- 17.05.1954 |
1.165 | |||||
| 21 |
17.05.1954- 09.12.1955 |
571 | |||||
| 22 |
09.12.1955- 25.11.1957 |
717 | |||||
| 23 |
25.11.1957- 27.05.1960 |
914 | |||||
| 10 | Cemal Gürsel | Erzurum | Harp Akademisi | Askeri | 24 |
30.05.1960- 05.01.1961 |
220 |
| Askeri | 25 |
05.01.1961- 20.11.1961 |
295 | ||||
| 11 | Suat Hayri Ürgüplü | Şam | İstanbul Ü. Hukuk Fakültesi | AP | 29 |
20.02.1965- 27.10.1965 |
249 |
| 12 | Süleyman Sami Demirel | Isparta | İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi | AP | 30 |
27.10.1965- 03.11.1969 |
1.468 |
| AP | 31 |
03.11.1969- 06.03.1970 |
123 | ||||
| AP | 32 |
06.03.1970- 26.03.1971 |
385 | ||||
| AP | 39 |
31.03.1975- 21.06.1977 |
813 | ||||
| AP | 41 |
21.07.1977- 05.01.1978 |
168 | ||||
| AP | 43 |
12.11.1979- 12.09.1980 |
305 | ||||
| DYP | 49 |
20.11.1991- 25.06.1993 |
543 | ||||
| 13 | İsmail Nihat Erim | Kandıra | İstanbul Ü. Hukuk Fakültesi | Askeri | 33 |
26.03.1971- 11.12.1971 |
260 |
| Askeri | 34 |
11.12.1971- 22.05.1972 |
163 | ||||
| 14 | Ferit Melen | Van | Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Okulu | Askeri | 35 |
22.05.1972- 15.04.1973 |
328 |
| 15 | Mehmet Naim Talu | İstanbul | İstanbul Ü. İktisat Fakültesi | Askeri | 36 |
15.04.1973- 26.01.1974 |
286 |
| 16 | Mustafa Bülent Ecevit | İstanbul | Robert Koleji | CHP | 37 |
26.01.1974- 17.11.1974 |
295 |
| CHP | 40 |
21.06.1977- 21.07.1977 |
30 | ||||
| CHP | 42 |
05.01.1978- 12.11.1979 |
676 | ||||
| DSP | 56 |
11.01.1999- 28.05.1999 |
137 | ||||
| DSP | 57 |
28.05.1999- 18.11.2002 |
1.271 | ||||
| 17 | Sadi Irmak | Seydişehir | İstanbul Ü. Hukuk Fakültesi | — | 38 |
17.11.1974- 31.03.1975 |
134 |
| Vek. | Turhan Feyzioğlu | Kayseri | İstanbul Ü. Hukuk Fakültesi | — | — |
12.09.1980- 20.09.1980 |
9 |
| 18 | Saim Bülent Ulusu | Üsküdar |
Deniz Harp Akademisi |
Askeri | 44 |
20.09.1980- 13.12.1983 |
1.178 |
| 19 | Turgut Özal | Malatya | İstanbul Teknik Ü. Elektrik Mühendisliği | ANAP | 45 |
13.12.1983- 21.12.1987 |
1.469 |
| ANAP | 46 |
21.12.1987- 09.11.1989 |
689 | ||||
| Vek | Ali Bozer | Ankara | Ankara Ü. Hukuk Fakültesi | ANAP | — |
31.10.1989- 09.11.1989 |
10 |
| 20 | Yıldırım Akbulut | Erzincan | İstanbul Ü. Hukuk Fak. | ANAP | 47 |
09.11.1989- 23.06.1991 |
591 |
| 21 | Ahmet Mesut Yılmaz | İstanbul | Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi | ANAP | 48 |
23.06.1991- 20.11.1991 |
150 |
| ANAP | 53 |
06.03.1996- 28.06.1996 |
114 | ||||
| ANAP | 55 |
30.06.1997- 11.01.1999 |
560 | ||||
| Vek. | Erdal İnönü | Ankara | Ankara Ü. Fen Fakültesi | SHP | — |
16.05.1993- 25.06.1993 |
41 |
| 22 | Tansu Çiller | İstanbul | Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi | DYP | 50 |
25.06.1993- 05.10.1995 |
832 |
| DYP | 51 |
05.10.1995- 30.10.1995 |
25 | ||||
| DYP | 52 |
30.10.1995- 06.03.1996 |
128 | ||||
| 23 | Necmettin Erbakan | Sinop | İst. Teknik Ü. Makine Fak. | RP | 54 |
28.06.1996- 30.06.1997 |
367 |
| 24 | Abdullah Gül | Kayseri | İstanbul Ü. İktisat Fak. | AK Parti | 58 |
18.11.2002- 14.03.2003 |
115 |
| 25 | Recep Tayyip Erdoğan | İstanbul | Marmara Üniversitesi İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi | AK Parti | 59 |
14.03.2003- 29.08.2007 |
1.629 |
| AK Parti | 60 |
29.08.2007- 06.07.2011 |
1.383 | ||||
| AK Parti | 61 |
06.07.2011- 29.08.2014 |
1.150 | ||||
| 26 | Ahmet Davutoğlu | Konya | Boğaziçi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | AK Parti | 62 |
29.08.2014- 28.08.2015 |
364 |
| AK Parti | 63 |
28.08.2015- 24.11.2015 |
88 | ||||
| AK Parti | 64 |
24.11.2015- 24.05.2016 |
182 | ||||
| 27 | Binali Yıldırım | Erzincan | İstanbul Tek. Ü. Gemi İnşa. ve Deniz Bilimleri Fak. | AK Parti | 65 |
24.05.2016- 09.07.2018 |
776 |
Kaynakça
https://www.tbmm.gov.tr/kutuphane/e_kaynaklar_kutuphane_hukumetler.html
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt1.pdf https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt2.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt3.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt4.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt5.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt6.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt7.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt8.pdf
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/basbakanlarimiz_genelkurul_konusmalari/basbakanlarimiz_cilt9.pdf
https://www.devletarsivleri.gov.tr/varliklar/dosyalar/eskisiteden/yayinlar/genel-mudurluk-yayinlar/dunden_bugune_basbakanlik.pdf
http://www.atam.gov.tr/duyurular/cumhuriyetin-ilani
https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tutanak_erisim.BakanlarKuruluAd
https://docplayer.biz.tr/10627738-Basbakanlik-1920-2014.html
https://www.wikiwand.com/tr/T%C3%BCrkiye_ba%C5%9Fbakanlar%C4%B1_listesi
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/26035
http://www.ait.hacettepe.edu.tr/egitim/ait203204/II1.pdf
